Visie op landbouw en voedsel: De Europese Commissie presenteert haar routekaart voor een bloeiende landbouw- en agrovoedingssector

Posted 24 februari 2025

In Agrofood, Circulaire Economie, Digitalisering, Duurzame & Gezonde Leefomgeving, Klimaat & Energie, Mobiliteit, Regionale Economie

De Europese Commissie heeft haar Visie op Landbouw en Voedsel gepresenteerd, een routekaart voor de toekomst van de landbouw en voedselproductie in Europa.

Deze visie richt zich op het creëren van een aantrekkelijk, competitief, veerkrachtig, toekomstgericht en eerlijk agrovoedingssysteem, dat zowel voor de huidige als toekomstige generaties van boeren en agrovoedingsbedrijven werkbaar en duurzaam is.

Belangrijke pijlers van de visie

Een aantrekkelijk landbouwsector

De Commissie stelt dat het noodzakelijk is om diverse inkomensbronnen te benutten om een eerlijke levensstandaard voor boeren te waarborgen en hun inkomen te stabiliseren. Boeren moeten worden gestimuleerd om hun positie te versterken via coöperaties en verenigingen, wat kan bijdragen aan kostenbesparing, efficiëntieverbetering en marktprijsverhoging.

Transparantie over kosten en marges is essentieel om vertrouwen en eerlijkheid te bevorderen. Ter ondersteuning hiervan zal de Commissie een nieuwe EU Agrifood Chain Observarory (AFCO) voorstellen om indicatoren over prijzen te publiceren.

Innovatie is een andere belangrijke pijler. Hiervoor introduceert de Commissie een Bio-economie Strategie eind 2025, en staat zij positief tegenover innovatieve financieringstools, zoals het gebruik van koolstof- en natuurcredits voor koolstof- en natuurpositieve acties.

Daarnaast moet de bescherming van boeren tegen het onder de kostprijs verkopen van hun producten worden versterkt door een herziening van de richtlijn over oneerlijke handelspraktijken.

Ook wil de Commissie barrières wegnemen en het ‘recht om te blijven’ voor jonge boeren vaststellen, met een ‘generatievernieuwingsstrategie’ in 2025.

Een concurrerende en veerkrachtige sector

De voedselsoevereiniteit van de EU is sterk afhankelijk van de import van diverse producten, zoals meststoffen en eiwitten. De Commissie streeft naar een verbetering van de strategische autonomie van de Europese landbouwsector door een plan te ontwikkelen dat deze afhankelijkheid vermindert.

Dit houdt onder meer in dat lokale productie van meststoffen moet worden bevorderd en innovatieve oplossingen zoals gerecyclede nutriënten moeten worden toegestaan.

De visie reageert ook op de vraag van boeren en burgers naar een betere afstemming van productienomen voor geïmporteerde goederen, zodat EU-standaarden geen competitief nadeel opleveren.

In 2025 zal de Commissie de coherentie van normen voor verboden pesticides en dierenwelzijn beoordelen.

Een toekomstbestendige sector

De landbouwsector speelt een sleutelrol in de overgang naar een koolstofarme economie. De Commissie zal duurzame landbouw praktijken bevorderen die emissies verminderen, natuurlijke hulpbronnen beschermen en de bodemgezondheid verbeteren. Er komt een vrijwillig benchmarking systeem om boeren te helpen hun prestaties te meten en te verbeteren.

Verder erkent de Commissie de kwetsbaarheid van de agrovoedingssector, vooral na recente crises. Een toolbox moet lidstaten helpen beter om te gaan met risico’s en crises, met stimulansen voor boeren om hun veerkracht te vergroten en beleid dat aansluit bij lokale en regionale behoeften. Het aangekondigde klimaatadaptatieplan en de waterveerkrachtsstrategie zullen hierbij een cruciale rol spelen.

Een van de kwetsbare markten die de Commissie benoemt is de veehouderij: de Commissie noemt veehouderij essentieel voor Europese landbouw, concurrentievermogen, en cohesie en vindt dat een lange termijnvisie nodig is voor de veehouderij.

Voor een duurzame landbouw die hand in hand gaat met natuurbehoud zijn betere wetshandhaving, vereenvoudiging van regelgeving en nieuwe marktgebaseerde prikkels nodig. Boeren hebben een uitgebreide toolbox nodig met gerichte steun uit het toekomstige GLB, investeringen in natuurvriendelijke oplossingen en op maat gemaakte adviezen op basis van innovatie.

Eerlijke leef- en werkomstandigheden in plattelandsgebieden

Europese plattelands- en kustgebieden kampen met vergrijzing, bevolkingsafname en een tekort aan arbeidskrachten. Om de leefbaarheid van plattelandsgebieden te waarborgen, zal de Commissie een vernieuwd Rural Action Plan presenteren. Dit plan zorgt ervoor dat deze gebieden levendig en functioneel blijven, en verbonden zijn met het culturele en natuurlijke erfgoed van de EU. Daarnaast speelt de circulaire economie een belangrijke rol in de ontwikkeling van plattelandsgebieden, met een verwachte groei in bio-economie en nieuwe werkgelegenheid.

Digitalisering als drijvende kracht

De digitale transitie ontwikkelt zich in hoog tempo en kan landbouwbedrijven helpen economischer, veerkrachtiger en duurzamer te worden. Geavanceerde technologieën zoals AI kunnen innovatie stimuleren en de voedselproductie transformeren met oog voor milieu, klimaat en mens.

Om de adoptie van digitale technologie in de landbouw te bevorderen, lanceert de Commissie een digitale strategie voor de landbouw, met nadruk op betere verbondenheid en digitale training in plattelandsgebieden.

Toekomstige stappen: een overzicht

De Europese Commissie heeft een reeks concrete maatregelen en strategische initiatieven gepland voor 2025 om de landbouwsector competitiever, veerkrachtiger en duurzamer te maken. Deze stappen vallen onder de bredere Visie op Landbouw en Voedsel en het Concurrentievermogen Kompas, waarbij de focus ligt op het verminderen van administratieve lasten en eerlijke handelspraktijken, voedselzekerheid en duurzaam waterbeheer.

Concrete plannen voor 2025

Vereenvoudigingspakket Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (Q2)

De Europese Commissie werkt aan een pakket vereenvoudigingsmaatregelen binnen het huidige Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en aanverwante beleidsterreinen. Dit moet onnodige complexiteit en administratieve lasten voor overheden en boeren verminderen.

Oceaanpact (Q2)

Oceanen en zeeën spelen een cruciale rol met betrekking tot het klimaat en onze voedselvoorziening. Met het Oceaanpact wil de Commissie een geïntegreerd beleidskader opzetten voor alle oceaan-gerelateerde initiatieven.

Europese Strategie voor Waterweerbaarheid (Q2)

Klimaatverandering leidt steeds vaker tot droogte en overstromingen, wat duurzaam waterbeheer tot een topprioriteit maakt. De Commissie introduceert een source-to-sea-benadering om regionale en sectorale wateruitdagingen beter te adresseren. Dit moet niet alleen waterbronnen beschermen, maar ook de waterindustrie versterken en het concurrentievermogen van de Europese landbouwsector verbeteren.

Evaluatie van oneerlijke handelspraktijken in de voedselketen (Q3)

Om kleine en middelgrote boeren en leveranciers beter te beschermen, zal de Europese Commissie de bestaande regelgeving tegen oneerlijke handelspraktijken herzien. Deze evaluatie moet bijdragen aan een eerlijkere en transparantere markt.

Versnelling van de markttoegang voor bio-pesticiden (Q4)

Voorstellen om duurzamere gewasbescherming sneller beschikbaar te maken.

Generatievernieuwingsstrategie (2025)

Beleid om jonge boeren beter te ondersteunen en de instroom in de landbouwsector te bevorderen.

Doorlopende dossiers

Naast de specifieke plannen voor 2025 blijven verschillende landbouw-, natuur-, en milieudossiers dit jaar doorlopen, waaronder:

Bodem- en waterbescherming: Nieuwe richtlijnen voor bodemmonitoring, waterbeleid en grondwaterkwaliteit.
Versterking van de positie van boeren: Wijzigingen in de EU-verordeningen om de onderhandelingspositie van boeren in de voedselketen te verbeteren.
Evaluatie van de Nitraatrichtlijn: Beoordeling van de effectiviteit van de bestaande regelgeving rond nitraatvervuiling in de landbouw, loopt eind 2025 ten einde.
Toekomst GLB (post-2027): Lopende discussies over de verdere ontwikkeling van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.

Langetermijnstrategie (na 2025)

De Commissie heeft een aantal strategische initiatieven aangekondigd die na 2025 worden verwacht:

Strategie voor de digitalisering van de landbouw: Investeringen in digitale infrastructuur en technologie om de landbouw efficiënter en duurzamer te maken.
Vereenvoudiging en stimulering boven regulering: Hervormingen binnen het GLB na 2027, met minder administratieve lasten en meer stimulerende maatregelen.

Deze visie is het resultaat van de Strategic Dialogue on the Future of EU Agriculture.

Wat betekent dit voor regio’s?

De nieuwe visie heeft niet alleen impact op het nationale landbouwbeleid, maar ook op de regio’s. De provincie- en gemeentebesturen zullen een cruciale rol spelen bij de implementatie van lokale maatregelen en het stimuleren van innovaties die bijdragen aan een duurzame, toekomstbestendige landbouwsector.