Uitwerking REPowerEU-plan, Green Deal Industrial Plan en Fit for 55-plan stap verder

Posted 27 februari 2023

In Klimaat & Energie, Mobiliteit, Regionale Economie

Drie grote energieplannen zijn verder in de uitwerking van hun doelstellingen. Zo zijn de Raad van de EU en het Europees Parlement akkoord met de toevoeging van REPowerEU-hoofdstukken in de herstel- en veerkrachtplannen, nam het Parlement een motie aan over het Green Deal Industrial Plan en keurde het Parlement de nieuwe CO2-reductiedoelstellingen voor auto’s en busjes goed.

Ontwikkelingen inzake energieplannen

De Europese instellingen hebben nieuwe beslissingen genomen over de uitwerking van drie grote, Europese plannen inzake energie. Zo is er een officieel akkoord over de toevoeging van een REPowerEU-hoofdstuk in de nationale herstel- en veerkrachtplannen (HVP). De uitwerking van zowel het Green Deal Industrial Plan (GDIP) als het Fit For 55-plan is eveneens weer een stap dichterbij.

REPowerEU en nationale herstelplannen

Allereerst hebben de Raad en het Parlement groen licht gegeven voor het toevoegen van een REPowerEU-hoofdstuk aan de HVP van de lidstaten. Hiermee treedt de verordening officieel in werking. Het opnemen van een REPowerEU-hoofdstuk in de HVP is een van de manieren om de energietransitie te financieren, zo hoopt de EU. Lidstaten kunnen met hun aangepaste HVP aanvullende fondsen aanboren om de energietransitie vorm te geven. Zo komt er in totaal 20 miljard euro aan extra subsidies vrij, waarvan 60% uit het Innovatiefonds en 40% uit de vervroegde toewijzing van ETS-emissierechten.

Lidstaten moeten ten minste 30% van hun investeringen binnen REPowerEU besteden aan projecten waar de energietransmissie, -verspreiding, -opslag en grensoverschrijdende samenwerking spaak loopt. In de uiteindelijke verdeelsleutel is onder meer het “do no harm to cohesion”-principe leidend. Het Parlement benadrukt dat de nieuwe maatregelen vooral kwetsbare huishoudens en het mkb moeten ondersteunen. Hiermee kan de toevoeging een belangrijke impuls geven aan de verduurzaming van de regionale economie. Verder komt er meer transparantie over de uiteindelijke ontvangers van het geld uit de HVP.

De nationale HVP zijn onderdeel van de Herstel- en Veerkrachtfaciliteit en zijn bedoeld om de Europese economie duurzamer, digitaler en veerkrachtiger te maken na de COVID-19 pandemie. Het REPowerEU-plan wil de strategische autonomie van de EU versterken en de EU minder afhankelijk maken van Russische fossiele brandstoffen, door de energieaanvoer te diversifiëren, in te zetten op energiebesparing en de transitie te maken naar schone energie. Door de plannen met elkaar te verweven, moet de Europese economie veerkrachtiger, veiliger en duurzamer worden.

Green Deal Industrial Plan

Daarnaast heeft het Parlement een motie aangenomen die de Europese Commissie aanspoort om aan plannen te werken voor het verdelen, verplaatsen en herstellen van Europese industrieën inzake de uitwerking van het GDIP. Hierbij benadrukte het Parlement het belang van Europees leiderschap rondom schone energie, het verbeteren van de industrie en het stimuleren van goede banen. De EU moet de productie van belangrijke technologieën rondom zonne- en windenergie, warmtepompen en batterijen blijven verbeteren, aldus het Parlement. Verder geeft het Parlement de Commissie mee dat het van groot belang is om de toegang tot kritieke grondstoffen veilig te stellen en de procedures voor vergunningen van strategische projecten te versnellen en transparanter te maken.

Momenteel wil de Commissie via een Europees Soevereiniteitsfonds een deel van het GDIP financieren. Echter, lidstaten zoals Nederland staan hier niet om te springen en vrezen dat meer staatssteun kan leiden tot een versnippering van de interne markt. Het Parlement benadrukt het gevaar van ongecoördineerde staatssteunregelingen en is pleitbezorger van het nieuw op te richten fonds. Hieraan voegt het Parlement toe dat staatssteunregels weliswaar flexibel, maar gericht, tijdelijk, proportioneel en consistent met Europese beleidsdoelen moet zijn.

Het Green Deal Industrial Plan werd op 1 februari 2023 door de Commissie gepresenteerd. Het plan doelt op een snelle en duurzame transitie en dient als reactie op de Amerikaanse en Chinese investeringen in de eigen industrie. De Commissie is voornemens om medio maart 2023 de uitwerking van het plan te presenteren met drie nieuwe wetten: een wet klimaatneutrale industrie, een wet kritieke grondstoffen en een herziening van de EU-elektriciteitsmarkt. Verder gaat de Commissie een breder scala van producten aan duurzaamheidseisen onderwerpen, zoals batterijen en warmtepompen. Het GDIP heeft invloed op de regionale bedrijvigheid en inzet van decentrale overheden inzake de klimaatdoelstellingen.

Uitstootvermindering voor auto’s

Als derde is het Parlement akkoord met de nieuwe CO2-reductiedoelstellingen voor nieuwe personenauto’s en lichte bedrijfswagens. Vanaf 2035 mogen nieuwe auto’s geen CO2 meer uitstoten. Als tussentijdse doelstelling, is er een emissiereductie vastgesteld van 55% voor auto’s en 50% voor busjes in 2030. De Nederlandse rapporteur Jan Huitema (VVD) zei hierover: “Deze doelstellingen scheppen duidelijkheid voor de auto-industrie en stimuleren innovatie en investeringen voor autofabrikanten. Het kopen en rijden van emissievrije auto’s wordt goedkoper voor de consument en er ontstaat sneller een tweedehandsmarkt. Het maakt duurzaam rijden voor iedereen toegankelijk.” De verordening moet nu nog door de Raad worden goedgekeurd.

De nieuwe doelstellingen hebben impact op de luchtkwaliteit en raken daarmee aan de taken van decentrale overheden. Decentrale overheden pleiten voor een ambitieus Europees bronbeleid om de emissies in Nederland en in het buitenland te laten dalen, omdat ongeveer de helft van de Nederlandse gezondheidseffecten door luchtverontreiniging wordt veroorzaakt door buitenlandse uitstoot.

De verordening is onderdeel van het Fit For 55-plan om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55% te verlagen, in vergelijking met 1990. Vanaf 2050 moet Europa het eerste klimaatneutrale continent zijn. Het plan bevat meer dan twintig voorstellen voor het behalen van de uitstootvermindering.