Nieuwe delegatie bestuurders maakt zich hard voor decentrale democratie in Europa
Decentrale overheden maken zich in het Congres van Lokale en Regionale Overheden hard voor democratie en mensenrechten in Europa. Onlangs wisselde de Nederlandse delegatie. Welke tips hebben vertrekkende bestuurders en met welke verwachtingen starten nieuwe bestuurders?
Congres van Lokale en Regionale Overheden
Hoe ga je om met burgemeesters in een oorlogssituatie? Wat doe je als decentrale overheden meer op de achtergrond raken? Hoe bestrijdt je corruptie binnen lokale en regionale bestuursorganen? Hoe garandeer je meerlagig, openbaar bestuur in een nieuwe democratie?
De Raad van Europa is een internationale organisatie van 46 Europese landen (EU en niet-EU) die zich hebben gecommitteerd aan de regels van het internationaal verdragsrecht. Je mag als land lid worden als je ambieert om een democratie te zijn. Een van de organen van de Raad van Europa is het Congres van Lokale en Regionale Overheden, dat zich specifiek bezig houdt met de kwaliteit van de democratie op lokaal en regionaal niveau. Het Congres komt tweemaal per jaar bijeen in Straatsburg.
Vanuit de provincies en gemeenten zijn zeven bestuurders lid van het Congres. Tijdens de plenaire sessie in maart 2024 is een deel van de Nederlandse delegatie gewisseld. Zo hebben Leen Verbeek, oud-Commissaris van de Koning in Flevoland en president van het Congres, en Harald Bergmann, burgemeester van Schiedam en delegatieleider, afscheid genomen. Eke Folkerts, gedeputeerde provincie Fryslân, en Peter Drenth, gedeputeerde provincie Gelderland, zijn geïnstalleerd als nieuwe leden van het Congres. Het Huis van de Nederlandse Provincies sprak met de vertrekkende en aantredende bestuurders over hun tips, verwachtingen en het belang van het Congres.
Hoe maak je verschil?
Het Congres heeft als basis de Charter of Local and Regional Democracy, spelregels waar decentrale democratieën aan moeten voldoen. Elke vijf jaar monitort het Congres op basis van het Charter of de kwaliteit van de decentrale democratie in deelnemende landen wel op orde is. Zo tikte het Congres Nederland een aantal jaar geleden op de vingers, omdat onze wet voor de verantwoording van politieke gelden en campagnegelden alleen voor nationale verkiezingen gold. Een van de manieren waarop het Congres zich inzet voor democratische waarden, is met handboeken over mensenrechten op lokaal niveau. Er zijn inmiddels vier delen verschenen, waarin concrete voorbeelden worden gegeven over hoe decentrale overheden met mensenrechtenzaken kunnen omgaan.
Hoe vind je als kersvers lid je weg in dit veelzijdige orgaan? ‘Ik heb de ervaring dat je veel kunt bereiken door actief deel te nemen aan waarnemingen van lokale en regionale verkiezingen, de lokale democratie in een land te monitoren, of een rapportage op te stellen over een specifiek onderwerp als bijvoorbeeld radicalisering, milieu en mensenrechten op lokaal en regionaal niveau’ , aldus Verbeek.
Bergmann beaamt dit: ‘Laat de eerste Straatsburg bijeenkomst vooral rustig op je binnenkomen. Je maakt deel uit van een geweldige delegatie met veel ervaring, deskundigheid en vooral ook gezelligheid. Leun daar op. Kijk bij thuiskomst waar jij jouw focus op kan leggen. Er is veel te doen en het is allemaal even belangrijk en leuk om je mee bezig te houden.’
‘Je maakt deel uit van een geweldige delegatie, leun daarop.’
Het Congres kent verschillende commissies die zich bezighouden met specifieke onderdelen, zoals de Governance commissie of de Monitoring commissie. Rapporten en aanbevelingen worden in de commissies voorbereidt en binnen de commissies bekleden bestuurders rapporteurschappen.
Zowel Verbeek als Bergmann hebben verschillende posities bekleed binnen het Congres. ‘Laat de staf van het Congres weten dat je geïnteresseerd bent en tijd wil vrijmaken voor rapporteurschappen. Het is heel leerzaam om dit te doen’, zegt Bergmann. Zo noemt hij zijn woordvoerderschap op het gebied van mensenrechten als het hoogtepunt van zijn tijd bij het Congres. ‘Per slot van rekening zijn mensenrechten waarop Straatsburg gestoeld is.’ Verbeek heeft 2,5 jaar lang het presidentschap van het Congres bekleed. Als je een dergelijke functie ambieert, ‘is netwerken en je laten zien, essentieel. Neem deel aan de debatten, toon dat je niet bang bent en in staat bent met spanningen om te gaan.’
Verwachtingen voor de toekomst
Tijdens de plenaire sessie in maart 2024 stonden mensenrechten, de oorlog in Oekraïne, antisemitisme en moslimhaat en de decentrale democratieën in Italië, Frankrijk, Noorwegen, Wit-Rusland en Kroatië op de agenda. Daarnaast werden gedeputeerden Folkerts en Drenth als nieuwe delegatieleden geïnstalleerd. Met veel enthousiasme gaan zij van start: ‘Ik ben blij dat ik de kans krijg om mij in te zetten voor mensrechten. Mensenrechten zijn ongelooflijk belangrijk en verdienen onderhoud’, aldus Drenth. Folkerts vertelt: ‘Het was een waardevolle eerste bijeenkomst in Straatsburg. Ik ben met een stapel visitekaartjes naar huis gereden.’
‘Lokale en regionale overheden kunnen bijsturen wanneer mensenrechten onder druk staan.’
Over waarom hij graag lid wilde worden, zegt Drenth: ‘Lokale en regionale overheden hebben een rol bij het bewaken van mensenrechten. In het algemeen omdat iedereen zich sterk moet maken voor mensenrechten. En specifiek, want mensrechten gaan niet alleen over in veiligheid kunnen leven als jezelf. Het gaat ook over kansen om je als mens te kunnen ontplooien, beschikking te hebben over voldoende water en de mogelijkheden om in je omgeving je te kunnen ontspannen en vermaken. Juist lokale en regionale overheden hebben hier een grote rol en kunnen bijsturen wanneer deze rechten onder druk komen te staan.’ Met zijn lidmaatschap, hoopt hij hier aan bij te kunnen dragen.
Folkerts erkent daarbij de meerwaarde van het samenkomen in het Congres: ‘Al die lokale en regionale bestuurders hebben een schat aan kennis en ervaring die we hier met elkaar delen. We lopen tegen vergelijkbare uitdagingen aan en dan is het goed om te horen hoe andere bestuurders daar mee om gaan’. Samen kan je meer dan alleen!
Door:
Femke Boersma, Huis van de Nederlandse Provincies
