Het gebruik van pesticiden wordt gehalveerd: dit zijn de nieuwe gewasbeschermingsregels

Posted 27 juni 2022

In Agrofood, Duurzame & Gezonde Leefomgeving, Klimaat & Energie

De Europese Commissie stelt strenge regels voor om tegen 2030 het gebruik van chemische pesticiden terug te dringen en duurzame voedselsystemen te creëren. Vanaf 2030 moeten het gebruik van pesticiden zijn gehalveerd. Ook komt er een totaalverbod op pesticiden in gevoelige gebieden.

Duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen

De Europese Commissie heeft strengere regels voorgesteld voor het gebruik van chemische pesticiden in de nieuwe Verordening voor Duurzaam Gebruik van Gewasbeschermingsmiddelen. De Verordening omvat allereerst juridisch bindende doelstellingen om het collectief gebruik en de risico’s van chemische en gevaarlijke pesticiden tegen 2030 met 50% te verminderen. Lidstaten worden zelf in staat gesteld hun reductiedoelstellingen en strategieën te bepalen, zolang deze binnen de vastgestelde parameters vallen. Dit moet flexibiliteit inbouwen voor lidstaten om rekening te houden met hun nationale situatie. De reductiedoelstellingen mogen echter niet onder de 35% liggen en als de Commissie tijdens een evaluatiemoment constateert dat er onvoldoende vooruitgang wordt geboekt, kan het ambitieuzere doelstellingen aanbevelen, met eventuele maatregelen tot gevolg.

Verder worden er strenge regels geïntroduceerd voor milieuvriendelijke plaagbestrijding. Hiervoor wordt een alomvattend handhavingskader voorgesteld, zodat landbouwers Integrated Pest Management (IPM) kunnen toepassen. Binnen IPM worden eerst de milieuvriendelijke bestrijdingsmethoden overwogen, voordat er wordt overgegaan op chemische pesticiden. Chemische pesticiden moeten het laatste redmiddel worden, niet de standaard optie. De Verordening stelt als laatste een verbod in op het gebruik van alle pesticiden in gevoelige gebieden, zoals openbare parken of tuinen, speeltuinen, recreatie- of sportterreinen, openbare paden en ecologisch kwetsbare gebieden.

Voedselvoorziening

De nieuwe regels moeten een halt roepen aan het verlies van biodiversiteit, de volksgezondheid beschermen, duurzame voedselsystemen opbouwen en duurzame voedselzekerheid garanderen, aldus de Commissie. Toch zijn er zorgen dat deze Verordening de voedselzekerheid kan schaden. Zo stond dit voorstel gepland voor maart 2022. Echter, het voorstel werd door het uitbreken van de oorlog in Oekraïne en de effecten hiervan op de voedselzekerheid uitgesteld. Dit werd niet gezien als het juiste moment voor strengere landbouwregels.

De Commissie benadrukt daarentegen dat het verlies van biodiversiteit op termijn schadelijker zal zijn voor de voedselzekerheid dan niets doen. De bestaande regels zijn te zwak gebleken en leiden tot onvoldoende vooruitgang bij het bevorderen van geïntegreerde gewasbescherming, aldus een recente evaluatie. Zo brengen chemische pesticiden grote risico’s mee voor bestuivende insecten. Deze insecten zijn goed voor 75% van de bestuiving van voedselgewassen wereldwijd en daarmee essentieel voor de voedselzekerheid. 50% van de gewassen in de EU kent al een tekort aan bestuiving. De voorgestelde Verordening wil dit tegengaan en zo de voedselvoorziening op een duurzame manier waarborgen.

Ondersteunende beleidsmaatregelen

Om transitie goed te laten verlopen, geeft de Commissie een pakket beleidsmaatregelen mee om de transitie te vergemakkelijken, zonder de voedselproductie te schaden. Zo komt het voorstel met uitzonderlijke EU-steun voor landbouwers. Lidstaten kunnen via het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) vijf jaar lang steun verlenen aan landbouwers, door hen volledig te vergoeden voor hun kosten van het voldoen aan de nieuwe eisen. Zo kunnen eventuele prijsstijgingen worden voorkomen. Lidstaten moeten in hun nationaal strategisch GLB-plan (NSP) uitleggen hoe zij de GLB-instrumenten inzetten om het gebruik van pesticiden te verminderen. Er zal in totaal 261 miljard euro aan financiering worden voorzien voor de plannen in de periode 2023-2027, waarvan 48,5 miljard euro voor ecoregelingen en 21,1 miljard euro voor maatregelen op het gebied van plattelandsontwikkeling, milieu en klimaat. Daarbij moeten lidstaten via bedrijfsadviesdiensten van het GLB landbouwers adviseren over duurzaam gebruik van pesticiden, digitale technologie en duurzaam nutriëntenbeheer.

Daarnaast wil de Commissie inzetten op precisielandbouw, waarbij innovatieve technologieën, zoals geospatiale lokalisatie en plaagherkenning, het sproeivolume drastisch kunnen verminderen. Deze technieken besparen geld en verminderen het gebruik van pesticiden, zonder de opbrengt of kwaliteit van de gewassen aan te tasten. Binnen de onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma’s van Horizon Europe wil de Commissie best practices rondom deze technieken verder uitdiepen en wijd verspreiden.

Verder zal de Commissie een biologisch actieplan opstellen, krachtiger optreden om het aanbod van biologische pesticiden-alternatieven te vergroten en een voorstel over de duurzaamheidsgegevens van landbouwbedrijven doen. Met deze reeks aan beleidsmaatregelen hoopt de Commissie de ingevoerde wijzigingen geleidelijk te laten verlopen, zodat de gevolgen voor de voedselzekerheid minimaal zijn.

Extra druk op landbouwers

Het zal niemand zijn ontgaan dat er veel onvrede heerst onder landbouwers in Nederland. Al enige tijd wordt er geprotesteerd tegen de onlangs presenteerde stikstofmaatregelen. De stikstofplannen van de Nederlandse regering leidden ook binnen de provincies tot gemengde reacties. Alhoewel het voorstel rondom pesticiden hier geen direct verband mee houdt, komt de Verordening op een gevoelig moment. Ondanks de ondersteunende beleidsmaatregelen, zullen landbouwers hun werkwijze moeten aanpassen.

Vervolg

De Verordening is het eerste concrete voorstel van de “van boer tot bord”-strategie, bedoeld om de Europese landbouw te vergroenen. De Verordening zal eerst nog door het Europees Parlement en de Raad van Ministers moeten worden goedgekeurd en eventueel worden gewijzigd, voordat het voorstel wetgeving wordt. Voor specifieke vragen kunt u contact opnemen met Ilse Buijs, dossierhouder Agrofood in het Huis van de Nederlandse Provincies.