Europees Parlement keurt nieuwe regels voor toereikend minimumloon goed

Posted 29 november 2021

Het Europees Parlement heeft een Richtlijn aangenomen om werknemers in de EU een toereikend minimumloon te geven en zo een waardig bestaan te garanderen. Zodra de Raad een standpunt heeft ingenomen, kunnen de onderhandelingen in triloogverband beginnen om de Richtlijn te finaliseren.

Nieuwe EU-Richtlijn

Het Europees Parlement heeft de EU-Richtlijn omtrent toereikende minimumlonen goedgekeurd. Nadat het Raadsstandpunt is vastgesteld, kunnen de onderhandelingen met de Raad, het Parlement en de Commissie worden gestart en is een EU-Richtlijn rondom minimale loonbescherming een stap dichter bij. De Richtlijn moet werknemers een waardig bestaan garanderen; de loonkloof tussen mannen en vrouwen verkleinen; mensen stimuleren om werk te vinden; eerlijke concurrentie waarborgen; en de binnenlandse vraag naar goederen en diensten helpen ondersteunen. Er heerst echter verdeeldheid in de Raad: sommige lidstaten zien liever dat de Richtlijn een aanbeveling wordt. Daarmee is het dus nog niet gezegd dat de Richtlijn definitief wordt aangenomen in de huidige vorm.

Minimale loonbescherming

Op dit moment hanteren zes lidstaten een systeem waarbij een minimumloon uitsluitend op basis van collectieve arbeidsovereenkomsten tot stand komt. De nieuwe Richtlijn verplicht deze landen niet om een wettelijk en gemeenschappelijk minimumloon te hanteren. Landen met een hoge dekkingsgraad van collectieve onderhandelingen hebben doorgaans minder laagbetaalde werknemers en loonongelijkheid en hogere minimumlonen. De mogelijkheid voor werknemers om collectief te onderhandelen over minimumlonen wordt daarom vergemakkelijkt. Het Parlement wil dat lidstaten waar collectieve overeenkomsten minder dan 80% van de werknemers dekken, dit actief gaan promoten. Daarnaast probeert de Richtlijn door middel van stabiele en duidelijke criteria de voorwaarden te verbeteren voor een wettelijk minimumloon, daar waar dit wordt gehanteerd. De meeste landen met een minimumloon voldoen momenteel niet aan de door de Richtlijn beoogde criteria. Hierdoor zullen zij acties moeten ondernemen om deze criteria te halen, wat voor sommige lidstaten een verhoging van het wettelijk minimumloon zou kunnen betekenen. Als laatste moeten lidstaten loonbescherming beter rapporteren en monitoren. Al met al zet de Richtlijn dus in op minimale loonbescherming – met nationale autonomie en loontradities voorop – en niet op een verplicht wettelijk en/of Europees minimumloon.

Impact voor Nederland

Mocht de Richtlijn door de onderhandelingen komen, kan dit betekenen dat door de aangescherpte criteria het minimumloon in Nederland 14 euro per uur wordt. Aangezien de overheid een van de grootste werkgevers van Nederland is, zal dit aanzienlijk impact hebben op decentrale overheden. Daarbij moeten decentrale overheden in het geval van een aanbesteding zorgen dat de lonen van opdrachtnemers in overeenstemming zijn met EU-wetgeving. In Nederland wordt het systeem van collectieve overeenkomsten op grote schaal gehanteerd. Het kabinet verwacht daarom niet dat de Richtlijn op dit vlak veel zal veranderen in Nederland.

Achtergrond

Volgens de Commissie hebben werknemers in de meeste Europese lidstaten te kampen met ontoereikende minimumlonen. In 2017 werd de Europese Pijler van sociale rechten aangenomen, waarin wordt verwezen naar het recht op een toereikend minimumloon voor alle werknemers. Na druk van het Parlement, presenteerde de Europese Commissie eind 2020 een voorstel voor een nieuwe Richtlijn, waarover het Comité voor werkgelegenheid en sociale zaken van het Parlement al eerder een akkoord bereikte. Co-rapporteur Agnes Jongerius, Europarlementariër namens de PvdA, heeft een grote rol gespeeld in het bereiken van een akkoord over eerlijke lonen. De coronapandemie heeft voornamelijk sectoren met lage lonen getroffen – zoals schoonmaak, gezondheidszorg en detailhandel – terwijl deze sectoren cruciaal blijken tijden van crises. Volgens Jongerius hebben juist deze mensen recht op een toereikend salaris.