Europa zet vol in op AI: Commissie lanceert ambitieus AI Continent Actieplan
De Europese Commissie heeft een nieuw hoofdstuk geopend in het Europese digitale beleid met de lancering van het AI Continent Actieplan. Het plan moet Europa positioneren als wereldleider in Artificiële Intelligentie (AI).
Het actieplan is beleidsmatig van aard, maar zal richting geven aan toekomstige Europese wet- en regelgeving, en vormt de basis voor forse investeringen – waaronder het nieuwe InvestAI initiatief dat eerder in februari werd gepresenteerd en maar liefst €200 miljard moet mobiliseren.
Naast het plan zijn er twee openbare consultaties gestart die openstaan tot 4 juni 2025:
Deze raadplegingen bieden ook decentrale overheden de kans om hun stem te laten horen.
Vijf pijlers om van Europa hét AI-continent te maken
De Commissie identificeert vijf strategische domeinen om AI in Europa op te schalen:
- Grootschalige AI-data en computing infrastructuur
- Toegang tot data
- Toepassing van AI in strategische sectoren
- AI-vaardigheden en talentontwikkeling
- Vereenvoudiging van regelgeving
Deze domeinen zijn nauw met elkaar verbonden en leggen de basis voor een krachtig Europees AI-ecosysteem.
Domein 1: Europese AI-infrastructuur als ruggengraat
Voor het trainen van geavanceerde AI-modellen is enorme rekenkracht nodig. Europa zet daarom in op AI-fabrieken – high-performance computing hubs die data, rekenkracht en talent bundelen. Inmiddels zijn er 13 AI-fabrieken gefinancierd in 17 lidstaten; in de komende jaren volgen er negen extra. Landen zonder fabriek – zoals Nederland – kunnen AI Fabriek Antennes oprichten en zo aansluiten op dit ecosysteem.
Daarnaast plant de Commissie AI Gigafabrieken: nog krachtigere centra gericht op de ontwikkeling van Artificial General Intelligence. De opbouw hiervan vereist publiek-private samenwerking en substantiële investeringen, mede gefinancierd via het nieuwe InvestAI initiatief.
Ook cloud- en datacentercapaciteit staan hoog op de agenda. De aangekondigde Cloud and AI Development Act moet vergunningstrajecten versnellen en de Europese afhankelijkheid van buitenlandse aanbieders terugdringen.
Voor provincies liggen hier kansen én uitdagingen. Denk aan ruimtelijke inpassing van datacentra, regionale energienetten, en het versterken van het startupklimaat. Provincies spelen bovendien een sleutelrol in het signaleren van randvoorwaarden voor deze infrastructuur, zoals ruimte, energie en water. ngen, met als doel de technologische capaciteit in de EU te versterken via onder andere het STEP-instrument (Strategic Technologies for Europe Platform).
Domein 2: Toegang tot betrouwbare en sectoroverstijgende data
Zonder kwalitatieve data geen AI. Daarom werkt de Commissie aan een Data Unie Strategie (Q3 2025), met als doel het delen van data tussen sectoren en lidstaten te verbeteren. Ook worden Data Labs opgezet binnen de AI-fabrieken om waardevolle datasets beschikbaar te stellen aan ontwikkelaars.
Domein 3: Versnelling van AI-toepassingen in strategische sectoren
Slechts 13,5% van de Europese bedrijven gebruikt momenteel AI. Met de nieuwe Apply AI Strategie (consultatie geopend op 9 april) wil de Commissie AI breder toepasbaar maken. Daarbij ligt de nadruk op sectoren als landbouw, gezondheidszorg, justitie en energie. Ook het GenAI4EU initiatief wordt verder uitgebreid om generatieve AI te stimuleren.
Domein 4: Talent en vaardigheden centraal
Om de AI-transitie te ondersteunen, lanceert de Commissie een AI Skills Academy (Q2 2025) en stimuleert zij opleidingen, stages en mobiliteit van AI-specialisten. Ook wordt gekeken naar het aantrekken van AI-talent van buiten de EU.
Domein 5: Eenvoudige en werkbare regels
Sinds augustus 2024 is de AI-wet van kracht. Om de toepassing te vergemakkelijken, komt de Commissie met een centrale AI Act Service Desk (juli 2025). Deze biedt ondersteuning aan onder andere decentrale overheden en MKB.
Volgende stappen en oproep aan provincies
In de komende maanden publiceert de Europese Commissie concrete voorstellen en subsidiemogelijkheden. Provincies kunnen hierop anticiperen door:
- De consultaties actief in te vullen
- In te spelen op programma’s als Digital Europe en Horizon Europe
Samen te werken met andere overheden en partners rond AI-infrastructuur en vaardigheden
Door:
Leah Corsmit, Huis van de Nederlandse Provincies.
Bronnen:
The AI Continent Action Plan – Publicatie Europese Commissie
Commission sets course for Europe’s AI leadership with an ambitious AI Continent Action Plan – Persbericht Europese Commissie
