Beschermde status van de wolf in Europa wordt verlaagd, als het aan de EU ligt
Een meerderheid van de Europese lidstaten wil de beschermde status van de wolf in Europa verlagen, van “strikt beschermd” naar “beschermd”. Het besluit volgt op een eerder voorstel van de Europese Commissie. De wet is daarmee echter nog niet aangepast. Wat is hiervoor nodig?
Beschermde status van de wolf verlagen
Als het aan de EU-lidstaten ligt, wordt de beschermde status van de wolf in Europa verlaagd van “strikt beschermd” naar “beschermd”. De EU-lidstaten in de Raad van de EU zijn akkoord met het eerdere voorstel van de Europese Commissie om de beschermde status van de wolf aan te passen. Nu de Raad heeft ingestemd met het voorstel, zal de EU de verlaging van de beschermde status van de wolf aan het Permanent Comité van het Verdrag van Bern voorleggen.
Wolvenroedels trekken steeds verder op in Europa. Door de beschermde status die wolven als inheemse soort genieten in Europa, heeft de wolf volop zijn terugkeer gemaakt in Europese regio’s, waaronder Nederlandse. De Europese Commissie en de Raad signaleren dat deze terugkeer tot conflicten leidt met lokale landbouw- en jachtgemeenschappen. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Commissie, sprak eerder van een “reëel gevaar” voor de veestapel en mogelijk ook voor de mens.
Met het voorstel hopen de Commissie en de Raad op meer flexibiliteit bij het oplossen van sociaaleconomische conflicten die zijn gerelateerd aan de opkomst van wolven in Europa.
Verdrag van Bern
De wolf is een “strikt beschermde” diersoort in de bepalingen van het Internationaal Verdrag van Bern, inzake het behoud van wilde dieren en planten en hun natuurlijk leefmilieu in Europa. Het Verdrag van Bern – ook wel de Bern Conventie genoemd – is een intergouvernementeel verdrag van de Raad van Europa. De Raad van Europa is een internationale organisatie van bijna vijftig Europese landen (EU en niet-EU) die zich hebben gecommitteerd aan de regels van het internationaal verdragsrecht. Je mag als land lid worden als je ambieert om een democratie te zijn.
In december 2024 komt het Permanent Comité van het Verdrag van Bern samen in Straatsburg. Tijdens deze jaarlijkse vergadering kan worden besloten tot een verlaging van de beschermingsstatus van de wolf in Europa. De EU zal hier voor pleiten. Er is een twee derde meerderheid nodig om het Verdrag van Bern aan te passen.
Europese Habitatrichtlijn
Het Verdrag van Bern word uitgevoerd op grond van de Europese habitatrichtlijn. De Europese Habitatrichtlijn is bedoeld om specifieke ecosystemen in de EU te beschermen, evenals diersoorten binnen deze ecosystemen. Deze richtlijn merkt de wolf in Europa aan als een beschermde diersoort. Dit betekent dat EU-lidstaten wolven en hun leefgebieden actief moeten beschermen en dat het vangen en doden van wolven en het verstoren of vernietigen van hun leefgebied is verboden. Een overzicht van de Habitatrichtlijn, de uitzonderingen en de mogelijkheden voor decentrale overheden, vindt u op de website van Kenniscentrum Europa Decentraal.
De Europese Habitatrichtlijn is zelfstandige EU-wetgeving. Een eventuele aanpassing van de Habitatrichtlijn staat daarmee los van een mogelijk besluit tijdens de vergadering van het Permanent Comité van het Verdrag van Bern en kan enkel gebeuren als de Europese lidstaten unaniem akkoord zijn. Aangezien EU-lidstaten Spanje en Ierland naar verluid tegen het besluit in de Europese ministerraad hebben gestemd, is een aanpassing van de Habitatrichtlijn nog geen uitgemaakte zaak.
Kortom, de beschermde status van de wolf kan pas worden veranderd, wanneer eerst het Verdrag van Bern en daarna de Europese Habitatrichtlijn zijn aangepast.
Situatie in Nederland
De wolf deed in 2018 zijn intrede in Nederland en inmiddels zijn meerdere roedels gevestigd in ons land: hoofdzakelijk op de Veluwe, maar ook in Midden-Drenthe, het grensgebied Fryslân-Drenthe-Overijssel, het noordelijke deel van de Gelderse Vallei en op de Utrechtse Heuvelrug. Vlak over de grenzen met België en Duitsland leven ook wolvenroedels.
“De wolf is terug in Nederland. En dat hebben we gemerkt. De voor- en tegenstanders over de terugkeer van de wolf hebben zich niet stilgehouden. Er is van beide kanten van het verhaal veel te begrijpen, maar één ding springt er toch wel uit: en dat is de maatschappelijke onrust en problemen die het veroorzaakt,” zo verklaart Egbert van Dijk, gedeputeerde in de provincie Drenthe.
Doordat de conflicten tussen de wolf en de mens zijn toegenomen, klinkt de oproep in Nederland om flexibeler om te gaan met de beschermingsstatus van de wolf, zo bevestigt ook Mirjam Sterk, gedeputeerde in de provincie Utrecht. “Hoewel we als provincie graag stappen willen zetten om zowel wolven als mensen te beschermen, worden we hierin door de huidige wet- en regelgeving belemmerd. Het is goed te zien dat ook in Europa erkend wordt dat de regels rond de bescherming van de wolf knellen. Het is een belangrijke eerste stap om meer ruimte te creëren om in de toekomst conflictarm met wolven samen te leven,” aldus Sterk.
In Nederland zijn de relevante artikelen uit de Habitatrichtlijn geïmplementeerd in de Omgevingswet. Provincies zijn volgens deze wet in Nederland verantwoordelijk voor het verlenen van ontheffingen op het verbod op het doden van beschermde diersoorten. Zij worden in toenemende mate geconfronteerd met de bepalingen uit de Omgevingswet en de discussie over de wolf.
Door:
Femke Boersma, Huis van de Nederlandse Provincies
Bron:
Bern Convention: EU will propose changing the conservation status of wolves – Raad van de Europese Unie
Meer informatie:
Beschermingsstatus wolf wordt mogelijk gewijzigd, oproep aan regio’s voor informatie – Huis van de Nederlandse Provincies
Kan de provincie helpen bij overlast wolven? – Kenniscentrum Europa Decentraal
EU countries support proposal to lower wolves’ protection status – Euractiv
