Het Meerjarig Financieel Kader: de begrotingsmotor van de EU
De Europese Commissie heeft een belangrijke stap gezet in de voorbereiding van het volgende Meerjarig Financieel Kader (MFK). In de mededeling “The Road to the Next Multiannual Financial Framework” schetst de Commissie de verwachte uitdagingen die de langetermijnbegroting van de EU zullen beïnvloeden.
Tegelijkertijd start de Commissie een grootschalige raadpleging in heel Europa. Lidstaten, regionale overheden en burgers worden uitgenodigd om mee te denken over de toekomst van de Europese financiën en hoe het nieuwe MFK hierop moet inspelen.
Wat is het MFK?
Het MFK vormt de basis van de EU-begroting en bepaalt hoeveel de Unie mag uitgeven en waaraan. Dit financiële raamwerk zorgt ervoor dat beleidsprioriteiten – van klimaatbeleid tot innovatie en veiligheid – op lange termijn kunnen worden uitgevoerd.
Het nieuwe MFK voor 2028-2034 moet niet alleen stabiliteit en economische groei bevorderen, maar ook flexibel genoeg zijn om onverwachte crises op te vangen, zoals een pandemie of geopolitieke conflicten.
Uitdagingen voor de begroting 2028-2034
Naast de uitgavenstructuur staat ook een hervorming van de inkomstenkant op de agenda. Vanaf 2028 moet de EU jaarlijks 25 tot 30 miljard euro terugbetalen aan NextGenerationEU-leningen (het coronaherstelfonds), wat extra druk legt op nationale budgetten.
Het vinden van nieuwe eigen middelen, zoals aanpassingen in het emissiehandelssysteem of een belasting op bedrijfswinsten, roept vragen op over de verdeling van deze financiële lasten. Er is zorg dat dergelijke maatregelen economische ongelijkheid tussen rijkere en armere regio’s verder kunnen vergroten.
Om deze uitdagingen aan te pakken, zal de EU een balans moeten vinden tussen stabiliteit, hervormingen en een eerlijk verdeelde financiële last.
Hervormingen: naar een effectievere EU-begroting
De Commissie pleit voor een grondige hervorming van de EU-begroting, zodat deze eenvoudiger, flexibeler en doeltreffender wordt. Hiervoor worden verschillende maatregelen voorgesteld:
- Nationale hervormings- en investeringsplannen: Elk EU-land krijgt een plan met kernhervormingen en investeringen, ontwikkeld in samenwerking met de nationale overheid en regionale overheden. Hiervoor is een speciale raadpleging geopend. Deze is geopend tot en met 6 mei 2025.
- Een Europees concurrentiefonds: Dit fonds moet strategische sectoren en innovatieve technologieën ondersteunen.
- Hervorming van externe financiering: De EU-begroting moet nauwer aansluiten op geopolitieke prioriteiten en een actievere rol spelen in het buitenlandbeleid.
- Bescherming van de rechtsstaat: Extra waarborgen moeten garanderen dat EU-gelden transparant en rechtmatig worden besteed.
- Nieuwe inkomstenbronnen: De EU onderzoekt nieuwe financieringsmechanismen om haar langetermijndoelen duurzaam te bekostigen.
Regionale fondsen
De Commissie benadrukt het belang van prestatiegerichte financiering en een robuust monitoringskader om EU-gelden efficiënt te besteden. In de praktijk blijken complexe regelgeving en verschillende rapportagemethoden echter voor vertraging en onduidelijkheid te zorgen.
Regio’s, die succesvol werken met Regionale Innovatiestrategieën om Europese fondsen zo efficiënt en effectief mogelijk in te zetten voor innovatie, zullen pleiten voor het behoud van het partnerschapsprincipe binnen het nieuwe MFK. Dit maakt het proces wellicht niet eenvoudiger, maar draagt wel bij aan een grotere effectiviteit.
Het partnerschapsprincipe impliceert nauwe samenwerking tussen de Commissie, de autoriteiten op nationaal, regionaal en lokaal niveau in de lidstaten en andere gouvernementele en niet-gouvernementele organisaties en instanties tijdens de verschillende stadia van de uitvoeringscyclus van de Structuurfondsen.
Minder bureaucratie, meer flexibiliteit
Meer dan 90% van het huidige meerjarig financieel kader is vooraf bestemd voor specifieke doeleinden, wat weinig ruimte laat voor flexibiliteit in crisissituaties.
Vastgestelde uitgavenlimieten voor een periode van zeven jaar maken het moeilijk om in te spelen op snel veranderende omstandigheden – of het nu gaat om natuurrampen of plotselinge geopolitieke schokken.
Ondanks de introductie van noodinstrumenten, zoals de Oekraine-reserve, blijft de EU-begroting een voorbeeld van een systeem dat meer gericht is op het naleven van vooraf bepaalde kaders dan op echte crisisresponse.
Hier moet volgens de Commissie een balans in gevonden worden.
Open consultatie: inspraak voor burgers en overheden
Om input te verzamelen voor het nieuwe MFK lanceert de Commissie een openbare raadpleging, die twaalf weken duurt. Belanghebbenden kunnen hun mening geven over financieringsprioriteiten zoals:
Een globaal Europa: wereldwijde partnerschappen
Op mondiaal niveau moet de EU haar strategische belangen assertiever nastreven, met name in het verdedigen van handel en economische openheid. De ondersteuning van Oekraïne zal een topprioriteit blijven, evenals het streven naar een stabiele en veilige toekomst voor Oekraïne als onderdeel van een vergrote Unie.
In dit werkprogramma maakt de Europese Commissie een duidelijke keuze voor een Europa dat sneller, eenvoudiger en effectiever reageert op de uitdagingen van de 21ste eeuw.
De medeoverheden waaronder het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP) analyseren de voorstellen van de Commissie. Het HNP stelt, mede op basis van het werkprogramma van de Commissie, een eigen werkplan 2025 op, dat binnenkort beschikbaar komt.
Door:
Leah Corsmit, Huis van de Nederlandse Provincies.
Bronnen:
Shaping the future of the EU together: the Commission sets out the road to the next EU long-term budget – Persbericht Europese Commissie
The road to the next multiannual financial framework – Mededeling Europese Commissie
A new European budget fit for our ambitions – A driving force behind European action – Publicatie Europese Commissie via het Citizens’ Engagement Platform
