Van hoorzitting naar aanstelling: de nieuwe Europese Commissie in beeld
Op 27 november 2024 stemde het Europees Parlement in met de nieuwe samenstelling van de Europese Commissie. De nieuwe Europese Commissie zal naar verwachting op 1 december 2024 in functie treden.
Onder leiding van Ursula von der Leyen, en met Wopke Hoekstra als de Nederlandse Eurocommissaris, gaat de Commissie aan de slag met een mandaat dat loopt van 2024 tot en met 2029. Welke commissarissen spelen een sleutelrol, en welke thema’s zijn voor Nederlandse provincies en regio’s van belang?
De rol van hoorzittingen: verantwoording en visie
Voorafgaand aan hun benoeming leggen kandidaat-Eurocommissarissen verantwoording af in hoorzittingen bij het Europees Parlement. Deze openbare sessies bieden een podium om hun visie te presenteren en kritische vragen van Europarlementariërs te beantwoorden.
Deze toetsingsprocedure is een essentieel onderdeel van het democratisch proces binnen de EU, en geeft inzicht in de prioriteiten van de nieuwe Commissie.
Belangrijke commissarissen en thema’s
Piotr Serafin: Commissioner for Budget, Anti-Fraud and Public Administration
Piotr Serafin (Polen) benadrukte tijdens zijn hoorzitting het cruciale belang van regio’s in het cohesiebeleid. Volgens hem zijn regio’s beter in staat om economische ontwikkelingen te plannen en uit te voeren dan nationale overheden.
Serafin pleit voor meer decentrale betrokkenheid bij de uitvoering van EU-fondsen en nationale hervormingsplannen. Ook streeft hij naar een flexibelere en eenvoudigere structuur voor EU-fondsen, zodat middelen beter benut worden. Dit alles door een directere samenwerking tussen de Europese Commissie en decentrale overheden.
Wopke Hoekstra: Commissioner for Climate, Net Zero and Clean Growth
De Nederlandse commissaris Wopke Hoekstra heeft vier prioriteiten: klimaatactie, concurrentievermogen, een rechtvaardige transitie en de internationale dimensie van klimaatbeleid. Hij wil Europese belastinginitiatieven ondersteunen die sociale rechtvaardigheid en klimaatactie bevorderen, zonder in te grijpen in nationale bevoegdheden.
In lijn met zijn prioriteit voor klimaatactie wordt ook overwogen of het vastleggen van een netto-emissiereductie van 90% tegen 2040 in de EU-klimaatwet kan bijdragen aan bindend en ambitieus klimaatbeleid. Daarnaast benadrukt hij het belang van de verduurzaming van de auto-industrie en staat hij open voor EU-brede initiatieven voor duurzame mobiliteit.
Raffaele Fitto: Executive Vice-President for Cohesion and Reforms
Als vicevoorzitter coördineert Raffaele Fitto (Italië) diverse terreinen, waaronder landbouw, transport en cohesiebeleid. Fitto pleit voor een gebiedsgerichte aanpak in het cohesiebeleid. De invulling ervan moet aansluiten op lokale en regionale behoeften.
Specifieke aandacht is er voor perifere en plattelandsregio’s. Hij streeft naar hervormingen binnen het cohesiebeleid, meer betrokkenheid van regio’s bij de uitvoering van het RRF en het versterken van het Interreg-programma voor grensregio’s.
Apostolos Tzitzikostas: Commissioner for Sustainable Transport and Tourism
Tzitzikostas (Griekenland) wil transport inclusiever en duurzamer maken. Hij presenteerde plannen voor hogesnelheidslijnen tussen Europese hoofdsteden en benadrukte het belang van toegankelijk transport, vooral in landelijke regio’s.
Ook benoemde hij de huidige geopolitieke uitdagingen in de havensector, waarbij hij wetgeving wil ontwikkelen om strategische infrastructuur (zoals havens) beter te beschermen.
Dan Jørgensen: Commissioner for Energy and Housing
Jørgensen (Denemarken) richt zich op het vergroten van de Europese energie-autonomie, met een sterke focus op hernieuwbare energie, waterstof en een robuuster elektriciteitsnetwerk. Daarnaast werkt hij aan een Europees Affordable Housing Plan, waarbij hij samenwerking met de Europese Investeringsbank (EIB) zoekt om sociale huisvesting te bevorderen.
Dit onderwerp biedt niet alleen kansen op Europees niveau, maar vormt ook een belangrijk aanknopingspunt voor decentrale overheden. Zij spelen immers een cruciale rol bij de uitvoering van huisvestingsprojecten en kunnen profiteren van de middelen en ondersteuning die dit plan beschikbaar stelt.
Christophe Hansen: Commissioner for Agriculture and Food
Met zijn wortels in Nederland door zijn Nederlandse moeder, zet Christophe Hansen (Luxemburg) zich in voor een sterker Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Hij wil standaarden voor voedselimport harmoniseren met EU-normen, bureaucratische lasten voor boeren verminderen en investeren in CO2-opname door landbouwgrond.
Hansen presenteert daarnaast een nieuwe visie voor landbouw en voedsel, die binnen honderd dagen na de start van het College van commissarissen gereed moet zijn.
Daarnaast stelt Hansen dat de veehouderij, als grootste bron van CO2-uitstoot in de landbouw, behoefte heeft aan een langetermijnvisie en meer inspanningen moet leveren om de uitstoot structureel te verminderen.
Hij ziet het tekort aan plantaardige eiwitten als een belangrijk probleem, en zet daarom in op een hogere productie van eiwitgewassen binnen de EU om de voedselproductie autonomer en duurzamer te maken.
Teresa Ribera Rodríguez: Executive Vice-President for Clean, Just and Competitive Transition
Ribera benadrukte de noodzaak van een vernieuwd Europees Klimaatadaptatieplan om beter voorbereid te zijn op klimaatgerelateerde risico’s, zoals overstromingen. Water wil zij prioriteit geven. Ze onderstreepte de rol van industriële decarbonisatie, duurzame banen en de ondersteuning van de auto-industrie bij de overgang naar een groenere economie.
Ribera pleitte voor hervormingen van het mededingingsbeleid om innovatie te bevorderen en om misbruik zoals onredelijke prijsstelling tegen te gaan. Ook gaf ze prioriteit aan een snellere uitvoering van de Digital Markets Act.
Vooruitblik
De eerste 100 dagen van de nieuwe Commissie staat in het teken van ambitieuze initiatieven, zoals een Clean Industrial Deal gericht op decarbonisatie en schone technologie, inclusief een actieplan voor betaalbare energie en een wet voor circulaire economie.
Ook komt er een AI Factories Initiative om start-ups toegang te bieden tot supercomputers, een cyberveiligheidsactieplan voor de zorgsector, en een visie op landbouw en voedsel. Verder staan er beleidsdialogen met jongeren op de planning, en pre-toetredingsevaluaties voor toekomstige EU-lidstaten.
Deze initiatieven, afkomstig uit de Mission Letters die Von der Leyen schreef voor al haar kandidaat-commissarissen, vormen een indicatie van de beleidsprioriteiten. Voor de officiële richting van Von der Leyen-II is het wachten op het officiële werkplan. Het werkplan wordt in januari 2025 verwacht.
Decentrale relevantie
De prioriteiten van de nieuwe Europese Commissie bieden belangrijke aanknopingspunten voor decentrale overheden. Voor provincies is het van belang om actief betrokken te zijn bij Europese programma’s en beleidsvorming.
Commissarissen zoals Serafin en Fitto benadrukten de noodzaak van decentrale betrokkenheid, gebiedsgericht beleid, flexibele fondsen en versterkte, directe samenwerking tussen regio’s en de Europese Commissie. De verwijzingen bieden perspectief om als decentrale overheden hier de komende jaren gezamenlijk met de Commissie in op te trekken en verder uit te werken.
Door:
Leah Corsmit, Huis van de Nederlandse Provincies.
Bron:
Parlement keurt de Commissie “von der Leyen II” goed – Europees Parlement
