Cohesiebeleid: een fundamentele pijler onder de Nederlandse regionale economie van de toekomst

Posted 11 oktober 2024

Hoe dragen de Europese structuur- en investeringsfondsen uit het cohesiebeleid bij aan de regionale economie in Nederland? De Nederlandse provincies hebben een brochure gepubliceerd, met daarin een overzicht van de resultaten uit de programmaperiode 2014-2020.

Cohesiebeleid in Nederland

Op 9 oktober 2024 hebben de gezamenlijke Nederlandse provincies vanuit het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) een brochure, genaamd ‘Cohesiebeleid in Nederland’ gepubliceerd. In de brochure staan de resultaten die met de Europese structuur- en investeringsfondsen uit het cohesiebeleid in Nederland zijn bereikt, betreffende de programmaperiode 2014 tot en met 2020.

Om de cijfers – waarmee dergelijke resultaten normaal gesproken worden geduid – tastbaar te maken, zijn er meerdere projecten uit de vier landsdelen geselecteerd. Het gaat om uitblinkers van creatieve en innovatieve projecten, die zijn gerealiseerd door bedrijven en kennisinstellingen, met behulp van Europese structuur- en investeringsfondsen. Het laat zien hoe belangrijk het Europese cohesiebeleid voor de regionale economie is.

U vindt de hele brochure via deze link op de HNP-website.

Opbrengsten in de regio

Elke geïnvesteerde euro uit het Cohesiebeleid leidt tot aanvullende investeringen door publieke en private partners. Zo is er in de periode van 2014 tot en met 2020 in Nederland voor elke euro uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) € 3,14 geïnvesteerd in de regionale economie. Dit heeft geresulteerd in een totale investering van € 2,3 miljard. Daarnaast zijn 3.740 ondernemingen ondersteund met Europese structuurfondsen en ruim 1.346 projecten opgestart.

Een van de voorbeeldprojecten, die in de brochure worden uitgelicht, is het Noord-Nederlandse Netwerk Medicijnresten. Dat richt zich op het verminderen van medicijnresten in oppervlaktewater, wat cruciaal is voor natuurbehoud en waterzuivering. Het Lighthouse Labs @ Perron038 in Oost-Nederland is het innovatiecentrum voor de hightech maakindustrie in de regio waar bedrijven, kennisinstellingen, technici en studenten elkaar in een hypermoderne omgeving ontmoeten. Een ander voorbeeld is het project Techgrounds, uit West-Nederland, dat ondernemerschap en digitale vaardigheden in achterstandswijken brengt, om zo het tekort aan (tech)talenten op te lossen. Verder wordt het Field Lab Autonoom Varen uit Zuid-Nederland uitgelicht, dat zich richt op technologische, operationele en organisatorische innovaties die nodig zijn om vaartuigen autonoom te laten varen.

Interreg projecten, die ook met behulp van EFRO-gelden gefinancierd worden, stimuleren eveneens de internationale samenwerking en cohesie. Enkele mooie voorbeelden zijn in de brochure opgenomen.

De grote kracht van het cohesiebeleid is het partnerschapsbeginsel, dat aan al deze projecten ten grondslag ligt. Regio’s zijn als beste in staat om alle belanghebbenden uit de regio te betrekken in de vormgeving en uitvoering van de programma’s. Zo zorgen zij voor een gerichte inzet van middelen, binnen de specifieke regionale context. Effectief regionaal beleid vraagt daarom om regionaal zeggenschap, uitvoering, maatwerk en samenwerking met alle stakeholders.

Europees cohesiebeleid

Het Regionaal Beleid van de EU, beter bekend als het cohesiebeleid, is het belangrijkste en meest omvangrijke investeringsbeleid van de EU. Het richt zich enerzijds op het verkleinen van economische, sociale en territoriale verschillen tussen regio’s en anderzijds op het versterken van de concurrentiekracht van alle Europese regio’s.

Het cohesiebeleid levert daarmee een fundamentele bijdrage aan het beter functioneren van de Europese interne markt voor de Nederlandse provincies vormen de structuur- en investeringsfondsen van het cohesiebeleid een belangrijke pijler onder de regionale economie.

Cohesiebeleid post 2027

De huidige programmaperiode van het Europees cohesiebeleid loopt van 2021 tot en met 2027. De partnerschapsovereenkomst voor het Nederlands cohesiebeleid werd in de zomer van 2022 goedgekeurd en heeft een budget van 2 miljard euro. De Europese Commissie komt rond 2025 tot een nieuw wetgevingskader voor het cohesiebeleid na 2027.

Samen met de Rijksoverheid, hebben de Nederlandse decentrale overheden op 9 oktober 2024 een Visiepaper Cohesiebeleid post 2027 overhandigd aan de Europese Commissie. Dit document brengt inzichten van alle Nederlandse beleidsniveaus samen en belichaamt het partnerschapsprincipe dat centraal staat in het cohesiebeleid. Het gezamenlijke Nederlandse visiepaper dient als input voor het Commissievoorstel dat in 2025 wordt verwacht.

De onlangs gepubliceerde brochure van de Nederlandse provincies laat, aan de hand van concrete resultaten, zien hoe belangrijk de regionale uitvoering is voor de toekomst van het cohesiebeleid, zeker in opmaat naar de nieuwe programmaperiode. Zonder regio’s, geen Europese Unie.