Europese erkenning voor streekproducten wordt aangescherpt en versterkt

Posted 15 april 2024

De Europese erkenning voor streekproducten, zoals wijn en voedingsmiddelen, moet een betere bescherming bieden. De EU heeft nieuwe wetgeving aangenomen zodat de registratieprocedure voor bepaalde streekproducten wordt vergemakkelijkt en de bescherming wordt aangescherpt.

Versterkte bescherming streekproducten

De EU-lidstaten in de Raad van de EU zijn officieel akkoord met een nieuwe verordening om de geografische aanduiding (GA’s) en andere keurmerken voor dranken en levensmiddelen aan te scherpen en te versterken. De verordening treedt daarmee in werking. Hiermee worden Europese streekproducten, zoals Gruyère-kaas, Kalamata-olijven of Limburgse vlaai, beter beschermd.

Met de nieuwe verordening krijgen lidstaten de bevoegdheid om erkende producentengroeperingen met exclusieve rechten aan te stellen, die namens alle producenten van een product met een GA kunnen spreken. Deze groeperingen zijn bevoegd en verantwoordelijk om hun GA’s te beheren en hun leden te vertegenwoordigen in netwerken voor handhaving van intellectuele eigendomsrechten. Als het beschermde streekproduct in een ander levensmiddel wordt verwerkt, moeten de erkende producentengroeperingen op de hoogte worden gebracht en moet er worden aangegeven hoeveel percent van het beschermde ingrediënt is gebruikt in het andere levensmiddel.

Daarnaast wordt de registratieprocedure simpeler en effectiever. De wachttijd tussen de aanvraag en de registratie van een GA wordt een stuk korter. Verder worden GA’s in domeinnamen online beter beschermd, door middel van geoblocking. Het Bureau voor intellectuele eigendom van de EU (EUIPO) zet een informatie- en waarschuwingssysteem voor deze domeinnamen.

Geografische aanduidingen

De EU kent drie verschillende GA’s om voedingsmiddelen en dranken te erkennen als streekproduct met specifieke kwaliteiten en/of reputaties die verband houden met het productiegebied:

De beschermde oorsprongsbenaming (BOB) is een label voor levensmiddelen en wijn, waarbij álle stappen van de productie, de verwerking en de bereiding plaatsvinden in het specifieke gebied. Zo hebben Brabantse Wal-asperges een BOB sinds 2016.
De beschermde geografische aanduiding (BGA) is een label voor streekproducten die een bepaalde kwaliteit, faam of andere eigenschap hebben die het product uniek maakt en dat hoofdzakelijk verband houdt met de geografische oorsprong. Het bereidingsproces, de faam en de bepaalde ingrediëntenkeuzes maken van een vlaai een Limburgse vlaai.
De geografische aanduiding van gedistilleerde dranken en aromatische wijnen (GA) is een label voor streekwijnen of -dranken streekproducten die een bepaalde kwaliteit, faam of andere eigenschap hebben dat hoofdzakelijk verband houdt met de geografische oorsprong.

Een geografische aanduiding wordt gebruikt om te laten zien dat producten een bepaalde geografische oorsprong hebben, met daaraan verbonden kwaliteiten van het product. Met zo’n beschermde geografische aanduiding en EU-status wordt het makkelijker om producten te herkennen. Het doel van de Europese Commissie is om hiermee consumenten beter te informeren bij het maken van hun productkeuzes. De impuls moet tot een verhoogde vraag leiden en zo de vaardigheden en banen in Europese regio’s bevorderen, aantrekken en behouden. Het registreren van deze aanduidingen moet eenvoudig en kostenefficiënt zijn.

Ambachtelijke en industriële streekproducten

In mei 2023 kwamen de Europese lidstaten en het Europees Parlement tot een akkoord om ook ambachtelijke en industriële streekproducten in aanmerking te laten komen voor een geografische aanduiding, zoals glas, textiel, porselein, bestek, aardewerk, koekoeksklokken, muziekinstrumenten en meubels. Het gaat om producten die traditionele methoden uit hun regio’s vertegenwoordigen. Dit zijn bijvoorbeeld Delfts blauw, tweed uit Donegal, Muranoglas of bestek uit Solingen. De wet is sinds november 2023 van kracht.

Ambachtelijke en industriële producten moeten aan drie voorwaarden voldoen om deze geografische bescherming te krijgen: het product komt uit een bepaalde plaats, streek of land; het product heeft een bepaalde kwaliteit, reputatie of uniek kenmerk dat toe te schrijven is aan de geografische oorsprong; en ten minste één stap van de productie vindt plaats in een specifiek geografisch gebied. Nederlandse producenten kunnen hun aanvraag indienen bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).