Kernenergie onderdeel van vergroening Europese industrie, als het aan de EU ligt
De Europese lidstaten en het Europees Parlement merken kernenergie aan als een noodzakelijke, strategische technologie om de Europese industrie te vergroenen. Dat staat in het voorlopige akkoord over de nieuwe EU-wet klimaatneutrale industrie, die de twee EU-wetgevers sloten.
Kernenergie
De EU moeten tegen 2030 minstens 40% van de strategische technologieën voor een klimaatneutrale industrie terug in handen krijgen en de CO2-opslagcapaciteit met minstens 50 miljoen ton doen stijgen. Dit is de kern van de nieuwe EU-wet klimaatneutrale industrie die de Europese Commissie in maart 2023 presenteerde, die een groene Europese industrie moet stimuleren en de Europese concurrentiepositie in de wereld moet versterken.
De twee Europese wetgevers, de EU-lidstaten in de Raad van de EU en het Europees Parlement, zijn na minder dan een jaar tot een voorlopig akkoord gekomen. De meest opvallende wijziging, is het toevoegen van kernenergie aan de lijst van strategische, klimaatneutrale technologieën. Deze lijst omvat technologieën die van belang zijn voor de concurrentiepositie van de Europese industrie en die bijdragen aan een klimaatneutrale toekomst. Projecten die van deze technologieën gebruik maken om de industrie te vergroenen, worden sneller en makkelijker goedgekeurd en komen eerder in aanmerking voor financiering. In 2030 moet de productiecapaciteit van deze technologieën met minstens 40% zijn vergroot. De Commissie stelde aanvankelijk acht technologieën voor: zonne-energie; windenergie; batterijen en opslag; warmtepompen en geothermische energie; elektrolysers en brandstofcellen; biogas en biomethaan; CO2-opslag; en stroomnet technologieën.
Als het aan de Raad en het Parlement ligt, komt kernenergie dus ook op deze lijst te staan. De Raad wilde de lijst uitbreiden naar tien technologieën, met de toevoeging van kernenergie en duurzame, alternatieve brandstoffen. Het Parlement pleitte voor een lijst met zelfs zeventien technologieën. Hoeveel er nu uiteindelijk op staan, is onduidelijk. De overeengekomen tekst is nog niet vrijgegeven.
Een andere opvallende wijziging, is het niet-verplichte karakter van de lijst. In het persbericht staat dat de lidstaten kunnen kiezen tussen verschillende energiebronnen om hun industrie te vergroenen, afhankelijk van de energiemix van de individuele landen. Lidstaten zijn dus niet verplicht om projecten als strategisch te erkennen, ook al zetten ze in op een technologie uit de lijst.
Vergunningen en aanbesteden
De nieuwe wet bevat een heel aantal regels om de vergunningsverleningsprocedures en de aanbestedingsregels voor de opzet, verlenging, wijziging en uitvoering van strategische projecten te versoepelen en te vereenvoudigen. Voor decentrale overheden, die vergunningen uitgeven en overheidsopdrachten aanbesteden, is dit van belang. Aanvragen voor projecten met strategische technologieën worden sneller afgehandeld. Ook projecten die zich inzetten voor een klimaatneutrale industrie, maar op basis van andere technologieën, moeten sneller worden verwerkt. De termijn om een vergunning te krijgen voor projecten die minder dan 1 gigawatt opleveren, wordt twaalf maanden. Voor grotere projecten, wordt dit achttien maanden.
De nieuwe aanbestedingsregels voor producten, werkzaamheden en diensten met betrekking tot strategische technologieën, worden duidelijk en flexibel, aldus de Raad en het Parlement. In het akkoord is een verplichte milieuduurzaamheidsbijdrage opgenomen voor aanbestedingsprocedures. Daarnaast is een veerkrachtbijdrage verplicht als de afhankelijkheid van derde landen meer dan 50% voor een specifieke strategische technologie is. De Commissie bepaalt dit laatste. Als de toepassing van de bijdragen tot een buitensporig kostenverschil of een gebrek aan inschrijvingen leidt, kunnen aanbestedende diensten ervoor kiezen de criteria niet toe te passen.
Industrievalleien
Een nieuw element in het akkoord, is de introductie van industrievalleien. In deze gebieden bevinden zich meerdere bedrijven die zich bezighouden met een klimaatneutrale technologie. Deze clusters moeten de EU aantrekkelijker maken als vestigingsplaats voor productieactiviteiten en de herindustrialisering van de regio’s bevorderen, aldus het persbericht.
Context: GDIP
De huidige context van een groeiende vraag aan kritieke grondstoffen en toenemende geopolitieke instabiliteit, maken inspanningen rondom de strategische autonomie van de Europese industrie noodzakelijk. Het is van groot belang de aanvoer van strategische technologieën veilig te stellen.
De wet klimaatneutrale industrie is onderdeel van het Green Deal Industrial Plan (GDIP), gepresenteerd op 1 februari 2023, waar ook de voorgestelde wet voor kritieke grondstoffen en de herziening van de elektriciteitsmarkt onder vallen. Dit nieuwe Green Deal-plan voor de industrie dient enerzijds om de duurzame transitie te versnellen en wordt anderzijds gezien als reactie op de omvangrijke Amerikaanse en Chinese plannen om de eigen industrie en de productie van groene technologieën op te schalen.
Door:
Femke Boersma, Huis van de Nederlandse Provincies
Bron:
Verordening nettonulindustrie: Raad en Parlement gaan voor verdere vergroening EU-industrie – Raad van de Europese Unie
Meer info:
Deal on plans to boost Europe’s Net-Zero technology production – Europees Parlement
De toekomst van de Europese industrie wordt klimaatneutraal, EU-lidstaten akkoord – Huis van de Nederlandse Provincies
Een sterke, industriële concurrentiepositie: Commissie presenteert “Green Deal Industrial Plan” – Huis van de Nederlandse Provincies
