Nieuw, tussentijds EU-klimaatdoel van 2040, met focus op de industrie

Posted 12 februari 2024

In Circulaire Economie, Klimaat & Energie, Regionale Economie

In 2040 moet de EU haar broeikasgasemissies met 90% hebben verminderd ten opzichte van 1990, waarbij het koolstofvrij maken van de zware industrie en een structurele dialoog centraal staan. Dit zijn de aanbevelingen van de huidige Europese Commissie aan de volgende Commissie 2024-2029.

Een nieuw EU-klimaatdoel

De Europese Commissie wil dat de EU tegen 2040 maar liefst 90% van de broeikasgasuitstoot heeft verminderd, ten opzichte van 1990. De EU moet in 2050 geheel uitstootvrij zijn en kent een tussentijds doel van 55% emissiereductie in 2030. Om deze doelen meer kracht bij te zetten, wil de Commissie dat daar nu een nieuw tussentijds doel bijkomt, voor het jaar 2040.

De Europese verkiezingen staan echter voor de deur en vinden plaats van 6 tot en met 9 juni 2024. Dit betekent dat er na de verkiezingen een nieuwe Commissie wordt aangesteld, voor de periode 2024 – 2029. Het nieuwe, tussentijdse EU-klimaatdoel is daarom een aanbeveling van de huidige Commissie aan de volgende Commissie, om zo snel mogelijk te werken aan een wetgevingsvoorstel.

Randvoorwaarden

Om het nieuwe doel te halen, stelt de Commissie enkele randvoorwaarden. Zo moet het doel van 55% emissiereductie uit 2030 worden gehaald. De nationale energie- en klimaatplannen zijn essentieel bij het monitoren van deze vooruitgang. Momenteel worden de ontwerpen van deze plannen geactualiseerd en wordt er bekeken welke aanvullende maatregelen nodig zijn.

Daarnaast stelt de Commissie dat rechtvaardigheid, solidariteit en sociaal beleid centraal moeten blijven staan bij de klimaattransitie. Klimaatactie moet voordelen opleveren voor iedereen in de EU en het klimaatbeleid moet rekening houden met degenen die het meest kwetsbaar zijn of voor de grootste uitdagingen staan om zich aan te passen.

Industriële koolstofbeheer

Een andere randvoorwaarde is het koolstofvrij maken van de industrie. Zo spreekt de Commissie over de Green Deal als een “pact voor industriële decarbonisatie”, dat voortbouwt op bestaande industriële sterke punten, zoals windenergie, waterkracht en elektrolyse-installaties, en die de binnenlandse productiecapaciteit blijft vergroten in groeisectoren, zoals batterijen, elektrische voertuigen, warmtepompen, zonne-PV, CCU/CCS, biogas en biomethaan, en de circulaire economie.

Gelijktijdig met de aanbeveling voor 2040, publiceerde de Commissie daarom een niet-wetgevende mededeling voor industrieel koolstofbeheer. Om klimaatneutraliteit in 2050 te realiseren, is het verminderen van onze uitstoot niet voldoende. In sommige industrieën, zoals bij de verwerking van afval of de productie van cement, is dit bijna niet mogelijk of erg duur. De CO₂ die in de atmosfeer vrijkomt, moet dus afgevangen of verwijderd worden. In de mededeling staan enkele acties:

De EU en de lidstaten moeten projecten voor industrieel koolstofbeheer bevorderen, door ze bijvoorbeeld aan te merken als “projecten van gemeenschappelijk Europees belang” (IPCEI’s) waardoor ze aanspraak kunnen maken op extra investeringen, of dat ze kunnen worden ondersteund met financieringsmechanismen als EU-brede veilingen, zoals de Waterstofbank.
De Commissie gaat nadenken over het verhogen van de financiering van enkele EU-fondsen voor projecten op het gebied van industrieel koolstofbeheer. Daarnaast wil de Commissie een “platform voor kennisdeling voor projecten voor koolstofafvang, -gebruik en -opslag” (CCUS) oprichten om projecten te uitlichten en kennis te delen. Het Nederlands-Vlaams Smart Delta Resources (SDR) zou zo’n project kunnen zijn. SDR is een grensoverschrijdend samenwerkingsverband van energie-intensieve industrie in de Schelde-Deltaregio, dat zich onder meer inzet om CO₂ af te vangen, te transporteren en op te slaan.
De Commissie zal meer inzetten op internationale samenwerking, bijvoorbeeld om de rapportage en verslaglegging van koolstofbeheeractiviteiten te harmoniseren.

Klimaatdialoog

De laatste genoemde randvoorwaarde is het opzetten van een klimaatdialoog. Hoe deze dialoog eruit komt te zien en op welke manier decentrale overheden worden betrokken, is nog niet duidelijk. Het klimaatdialoog moet de Commissie van input voorzien voor nieuwe wetgevingsvoorstellen en zal zich in het bijzonder richten op werkgelegenheid, mobiliteit, kwaliteit van banen en om- en bijscholing.

De Europese klimaatdoelen hebben impact op de industrie, de infrastructuur, de landbouw, de leefomgeving en transport en vervoer. Het is daarom van belang dat decentrale overheden, die (deels) verantwoordelijkheid hebben op deze beleidsterreinen, tijdens de dialogen aan tafel zitten.

Context

De Europese Klimaatwet werd in juli 2021 gepresenteerd om als Europa in 2050 klimaatneutraal te worden. Deze Klimaatwet werd samen met het “Fit for 55”-pakket gepubliceerd, met het doel om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55% omlaag te krijgen ten opzichte van het niveau uit 1990. Het pakket beslaat meer dan twintig voorstellen om deze ambitie te verwezenlijken, zoals de voorstellen om de Richtlijnen Energieprestaties Gebouwen (EPBD) en Hernieuwbare Energie (RED) te herzien.

Bij vragen of specifieke aandachtspunten kunt u contact opnemen met de HNP-vertegenwoordiger van uw provincie of met Johanna Neyt, HNP-dossierhouder Klimaat & Energie (neyt@nl-prov.eu).