Europese alliantie voor halfgeleiderregio’s (ESRA) opgericht, Nederlandse regio’s voorop

Posted 11 september 2023

De EU is een nieuw netwerk rijker. Zevenentwintig Europese regio’s hebben zich aangesloten bij de onlangs gelanceerde Europese alliantie voor halfgeleiderregio’s (ESRA) en gaan zich gezamenlijk inzetten om de groei en het concurrentievermogen van de Europese chipindustrie te vergroten.

Europese samenwerking

Zevenentwintig Europese regio’s vormen sinds 7 september 2023 de nieuw opgerichte Europese alliantie voor halfgeleiderregio’s (ESRA). De alliantie is een initiatief van de Duitse deelstaat Saksen in samenwerking met onder andere de provincies Noord-Brabant en Overijssel. De ESRA wil door middel van intensieve samenwerking de halfgeleiderindustrie, die chips produceert, een boost geven en daarmee economische ontwikkeling in regio’s, lidstaten en de EU als geheel stimuleren. Bij de officiële start op 7 september 2023 waren gedeputeerden Martijn van Gruijthuijsen (Noord-Brabant) en Jurie van den Berg (Flevoland) aanwezig.

De ESRA heeft als doel kennis en ervaringen tussen deelnemende regio’s uit te wisselen; samenwerking en innovatie te bevorderen; en de waardeketen voor de industrie te versterken, waardoor regio’s en industrie minder afhankelijk worden van derden, bijvoorbeeld voor kritieke grondstoffen. Dit moet het aanbod van halfgeleiders versterken in Europa en zo bijdragen aan de strategische autonomie en het concurrentievermogen van de EU, een van de prioriteiten van de Europese Commissie. Verder is de ESRA een betrouwbare en nuttige gesprekspartner voor de sector, doordat de alliantie namens een groot aantal sterk geïndustrialiseerde regio’s spreekt.

De halfgeleiderindustrie is van groot belang voor de Europese economie. Chips zitten in onze telefoons, laptops, auto’s en koelkasten en worden gebruikt in de gezondheidszorg, de energiesector en defensie. Bijna 90% van de moderne chips worden momenteel buiten Europa geproduceerd. Dit, gecombineerd met de schaarste aan kritieke grondstoffen die grotendeels in derde landen worden gemijnd, maakt de aanvoer van chips voor de EU niet zeker.

Nederlandse chipindustrie

Nederland speelt een belangrijke rol in de halfgeleiderindustrie. In de provincie Noord-Brabant kennen we naast ASML als grote chipmachinebouwer, PhotonDelta als gespecialiseerd ecosysteem voor fotonische chiptechnologie op de HighTechCampus in Eindhoven. De regio Twente in Overijssel is gespecialiseerd in het ontwerp, de test en de assemblage van fotonische chips en lab-on-a-chip toepassingen. In Flevoland is de belangrijke chipproducent ASM in Almere gevestigd. De Nederlandse chipindustrie is groot en daarmee erg belangrijk voor de Europese economie, de strategische autonomie en het concurrentievermogen.

Een netwerk zoals ESRA maakt het makkelijker voor Nederlandse provincies om samen op te trekken in Europees verband, wat hun impact op Europese besluitvorming vergroot. Daarnaast kennen de provincies en hun regionale industrieën uitdagingen, zoals het opzetten van een kenniscluster of gebrek aan ruimte bij het uitbreiden van fabrieken. Samen staan ze sterker om effectieve oplossingen te vinden en te implementeren. Gerichte steun aan de kennis- en innovatiegemeenschap in de regio, in het kader van interregionale samenwerking, speelt een belangrijk rol bij het realiseren van de Europese ambities.

European Chips Act

Om de strategische autonomie van Europa te versterken, introduceerde de EU in 2022 de European Chips Act. Deze chipwet heeft als doel de Europese halfgeleiderindustrie bestendiger te maken tegen tekorten op de markt. De wet bestaat uit drie onderdelen. Allereerst het initiatief “Chips voor Europa”, een programma waarmee er op grote schaal wordt gewerkt aan nieuwe technologieën, waardoor de productie- en ontwerpcapaciteit wordt vergroot. Als tweede maakt de wet het makkelijker om staatssteun te verlenen aan productiefaciliteiten, aangezien de chipmarkt moeilijk is om toe te treden. Als derde wordt er een crisisresponsmechanisme opgezet, dat tijdig signaleert of er tekorten op de Europese chipmarkt zijn. De wet is inmiddels van kracht.

Voorstellen zoals de chipwet hebben impact op onze eigen provinciale digitale transformatie, de maatschappelijke opgaven waar we aan werken en de regionale economie. Martijn van Gruijthuijsen, gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant, was het afgelopen jaar de schaduwrapporteur voor de European Chips Act in het Europees Comité van de Regio’s. In oktober 2022 werd zijn advies, dat hij samen met de rapporteur Thomas Schmidt uit de Duitse deelstaat Saksen heeft opgesteld, unaniem aangenomen in het Comité.