Spanje is officieel voorzitter van de Raad van de EU: wat staat ons te wachten?
Na Zweden, is Spanje van 1 juli 2023 tot 1 januari 2024 voorzitter van de Raad van de EU. Welke prioriteiten stelt Spanje en wat kunnen we van dit voorzitterschap verwachten? Het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP) zet de belangrijkste zaken op een rijtje.
Strategische autonomie
Met ingang van 1 juli 2023, is Spanje voor een half jaar de voorzitter van de Raad van de EU. Spanje heeft haar vier prioriteiten voor de tweede helft van 2023 gepresenteerd, gevolgd door een werkprogramma. Onder het motto “Europe, closer” richt Spanje zich op vier pijlers voor het komende half jaar: het herindustrialiseren van de EU en het waarborgen van de open, strategische autonomie; het bevorderen van de groene transitie en klimaatadaptatie; het promoten van meer sociale en economische gelijkheid en rechtvaardigheid; en het versterken van de Europese eenheid.
Niet geheel onverwacht, wordt het Spaanse voorzitterschap stevig beïnvloed door de voortdurende oorlog in Oekraïne. Het verminderen van de afhankelijk van derde landen neemt veel ruimte in het werkprogramma in. Zowel op economisch gebied, als rondom de voedselzekerheid en de energietransitie, staat Europese onafhankelijkheid centraal. Wat kunnen we verwachten?
Economie, industrie en technologie
Spanje wil de EU-wetsvoorstellen die er liggen om de strategische autonomie van industrieën en technologieën in Europa te vergroten, zo snel mogelijk aannemen. Dit betreft onder meer het zojuist voorgestelde platform strategische technologieën voor Europa (STEP), waardoor strategisch belangrijke projecten sneller en makkelijker in aanmerking komen voor financiering onder bestaande EU-instrumenten, zoals grote ondernemingen in transitieregio’s. Verder legt Spanje de nadruk op het aannemen en uitwerken van de wet kritieke grondstoffen en de wet klimaatneutrale industrie, beide onderdeel van het Green Deal Industrial Plan (GDIP), gepresenteerd in het voorjaar van 2023. Het GDIP moet het makkelijker maken te investeren in groene industrieën.
Daarnaast geeft Spanje speciale aandacht aan de rol van het mkb voor een effectief industriebeleid. Zo wil het voorzitterschap de bescherming van het industrieel eigendomsrecht versterken, zoals de definitieve goedkeuring voor de bescherming van geografische aanduidingen van industriële en ambachtelijke producten, wat het mkb ten goed moet komen. Als laatste benoemt Spanje de rol van regionale en lokale innovatieve ecosystemen als een van de drie prioriteiten binnen het Europese onderzoeks- en innovatiebeleid om de strategische autonomie te versterken.
Voedselzekerheid
Europa is de grootste voedselproducent van de wereld en heeft daarmee een belangrijke verantwoordelijkheid wat betreft de voedselvoorziening, aldus Spanje. Daarom richt het Spaanse voorzitterschap zich op het promoten van nieuwe technologieën en innovaties, die de voedselzekerheid kunnen waarborgen. Een daarvan is de EU-verordening voor nieuwe genoomtechnieken, die op 5 juli 2023 door de Europese Commissie wordt gepresenteerd.
Daarnaast maakt Spanje zich hard om toe te zien op de uitvoering en voortgang van de nationale, strategische plannen onder het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Nationale en decentrale overheden hebben samen met verschillende stakeholders het nieuwe GLB afgestemd op de behoeftes van hun eigen landbouwgemeenschappen aan de hand van strategische plannen, met voedselzekerheid als belangrijke pijler. Verder wil Spanje een conferentie organiseren over de toekomst van plattelandsgebieden, om hun bijdrage aan de voedselzekerheid te verstevigen.
Hernieuwbare energie
Om zowel Europa’s strategische autonomie te waarborgen, als wel de groene transitie te versnellen, zet Spanje duidelijk in op hernieuwbare energie, met name waterstof. Dit maakt Europa minder afhankelijk van fossiele brandstoffen. Zo wordt de Europese waterstofmarkt verder ontwikkeld, zodat het voor investeerders aantrekkelijker is om te investeren in waterstofprojecten. Het Spaanse voorzitterschap steunt het initiatief voor een Europese Waterstofbank dan ook van harte en ziet dit als een essentiële stap om innovatie aan te drijven.
Verder maakt Spanje zich hard voor het behalen van de gestelde klimaatdoelstellingen, zoals het bereiken van klimaatneutraliteit in 2050. Daarom wil het voorzitterschap erop toezien dat de verdere uitwerking van het REPowerEU-plan en de nationale Herstel- en Veerkrachtplannen in lijn is met het versnellen van de uitrol van hernieuwbare energie.
Regio’s en cohesie
Naast plannen voor een verstevigde strategische autonomie, wijdt de nieuwe voorzitter een specifieke paragraaf aan decentrale overheden in het werkprogramma. Hierin verklaart Spanje een “cohesie-benadering 2.0” te willen aannemen over de toekomst van het cohesiebeleid. De discussie over de verdeling van Europese regionale investeringsmiddelen is belangrijk, want vanaf 2028 start de nieuwe programmaperiode van het cohesiebeleid.
Zo geeft Spanje aan dat de verdeling niet alleen gebaseerd moet zijn op inkomen, maar ook op de impact van klimaatverandering, werkeloosheid, sociale uitsluiting, vroegtijdige schoolverlaters en druk van migratie. Het nieuwe cohesiebeleid moet daarbij de groene en digitale transitie stimuleren. Verder wil Spanje de samenwerking met het Europees Comité van de Regio’s verstevigen.
Spaans voorzitterschap
De Raad van de EU is de instelling waar EU-ministers op verschillende dossiers samenkomen, om vervolgens te stemmen over nieuwe wet- en regelgeving. Het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie roteert. Elk halfjaar is een andere lidstaat voorzitter. In het eerste halfjaar van 2023 was Zweden voorzitter. Na Spanje zal België het stokje overnemen. Elke lidstaat geeft aan het voorzitterschap een eigen invulling.
Door:
Femke Boersma, Huis van de Nederlandse Provincies
Bron:
Priorities – Spaans voorzitterschap van de Raad van de EU
Meer informatie:
EU23 Programma: Europe, closer – Spaans voorzitterschap van de Raad van de EU
