Het nieuwe cohesiebeleid: Nederlands rapporteurschap en Raadsconclusies

Posted 28 november 2022

Nederland heeft een rapporteurschap inzake cohesie in het Europees Comité van de Regio’s verworven. Daarnaast nam de Raad van de EU enkele conclusies aan over een nieuw cohesiebeleid na 2027. Wat is de toekomst van cohesiebeleid en waar staan we nu?

Nederlands rapporteurschap

Michiel Rijsberman, gedeputeerde in de Provincie Flevoland, wordt de nieuwe rapporteur in het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) inzake het “Do no harm to cohesion”-principe. Als rapporteur raadpleeg je belanghebbenden en bereid je het advies namens het CvdR voor inzake Europese beleidsvoorstellen. Het nieuw geïntroduceerde concept ‘do no harm to cohesion’, pleit ervoor dat al het Europees beleid in 2027 moet bijdragen aan het verminderen van achterstanden tussen regio’s. Dit concept kan vooral impact hebben op de innovatieprogramma’s, die momenteel op ‘excellentie’ zijn gebaseerd. In februari 2023 wordt het eerste ontwerpverslag voor dit nieuwe voorstel verwacht.

Raadsconclusies cohesiebeleid

De Raad heeft enkele conclusies goedgekeurd over het cohesiebeleid en deed daarnaast aanbevelingen aan de Commissie over de huidige programmeringsperiode van het cohesiebeleid (2021-2027) en de periode na 2027. De Raad geeft aan tevreden te zijn met de versimpeling van de uitvoeringsregels voor de periode 2021-2027 en hoopt dat de Commissie dit na 2027 zeker ook doorzet. Daar voegt de Raad aan toe dat het cohesiebeleid zich makkelijker moet kunnen aanpassen aan onverwachte ontwikkelingen. De sociaaleconomische gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor sommige EU-regio’s hebben het belang van flexibiliteit laten zien.

Duurzame ontwikkeling en het daaraan gekoppelde Fonds voor een rechtvaardige transitie (JTF) zijn andere speerpunten van de Raad. De groene transitie moet een belangrijke plaats krijgen in het cohesiebeleid na 2027, aldus de Raad, waarbij er wel aandacht moet zijn voor de specifieke kenmerken van de regio’s en de structurele onevenwichtigheden waarmee zij soms te maken hebben. Hieronder vallen onder andere vergrijzing, ontvolking of een ontwikkelingsval in regio’s.

Deze conclusies liggen in lijn met die van het Europees Parlement over het achtste cohesieverslag – een driejarig reflectierapport van de Europese Commissie op de verandering rondom territoriale ongelijkheid, leidend voor de verdere ontwikkeling van het cohesiebeleid. Het Parlement gaf aan dat de cohesiemiddelen uit 2021 moeten worden ingezet om de toegenomen kosten van Europees gefinancierde infrastructuurprojecten rondom energie en transport te dekken. Bovendien moet er volgens het Parlement meer geld beschikbaar komen voor het JTF.

De meeste lidstaten hebben inmiddels partnerschapovereenkomsten met de Commissie gesloten voor de periode 2021-2027. De reden dat dit pas in 2022 gebeurd, is omdat de onderhandeling over het meerjarig financieel kader (MFK) van de EU aanzienlijk waren vertraagd. De Raad wijst de lidstaten en de Commissie er daarom ook op om snel over te gaan tot uitvoering van de overeenkomsten. De partnerschapsovereenkomst voor het Nederlands cohesiebeleid werd in de zomer van 2022 goedgekeurd en heeft een budget van 2 miljard euro. Ondanks dat de uitvoering van de huidige programmeringsperiode van het cohesiebeleid nog moet plaatsvinden, wordt er al nagedacht over de toekomst van het cohesiebeleid na 2027, ook door de Nederlandse regio’s zelf.

Cohesiebeleid

Het cohesiebeleid is in het leven geroepen uit solidariteit met regio’s die structureel worden getroffen door de negatieve gevolgen van de interne markt. Inmiddels bewijst het cohesiebeleid dat het steeds vaker in staat is om asymmetrische, economische schokken te corrigeren, zoals de COVID-19 pandemie, de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne.