Nieuwe Europese Innovatieagenda: regio’s als motor voor versnelling van innovatie

Posted 11 juli 2022

De nieuwe Europese Innovatieagenda plaatst regio’s centraal in de golf van innovatie en de verbinding van innovatie-actoren in Europa. Regionale innovatiezones moeten een enorme impuls gaan geven aan de versnelling van innovatie in Europese innovatieve ecosystemen.

Strategische inzet van regionale expertise

De nieuwe Europese Innovatieagenda voor de periode 2021-2027 is op 5 juli 2022 gepresenteerd en zet in op de ontwikkeling van regionale innovatiezones, om zo Europese innovatie-ecosystemen te versterken. De EU wil strategisch gebruik maken van regionale innovatie-expertise. Regionale innovatiezones waarin deze ‘slimme specialisaties’ samenkomen, moeten deze kennis vervolgens verbinden aan innovatie-actoren in Europa, om zo de EU in zijn geheel te versterken.

Ondanks de stappen die zijn gemaakt in de programmaperiode 2014-2020, signaleert de Europese Commissie grote regionale verschillen op het gebied van onderzoek en innovatie. Deze innovatiekloof tussen regio’s lijkt groter te worden. Om de EU een toonaangevende speler te maken binnen het wereldwijde innovatielandschap, moet deze kloof worden overbrugd. Veel Europese regio’s benutten hun potentie niet volledig en missen de stimulans, ervaring en middelen om zich verder te ontwikkelen. De Commissie wil dit in de nieuwe programmaperiode (2021-2027) aanpakken. Daarom wijdt de nieuwe Innovatieagenda een van de vijf vlaggenschipiniatieven aan het versterken van Europese innovatie-ecosystemen en het aanpakken van de innovatiekloof.

Vlaggenschipinitiatief: regionale innovatiezones ondersteunen

De nieuwe Innovatieagenda kent vijf vlaggenschipinitiatieven met meerdere acties, die de gestelde doelen moeten concretiseren: de financiering van scale-ups; ruimte bieden voor experimenten; het stimuleren van Europese innovatie-ecosystemen; het aantrekken en behouden van talent op het deeptech-gebied; en het verbeteren van instrumenten voor beleidsontwikkeling.

Het derde vlaggenschipinitiatief is gericht op het versterken van Europese innovatie-ecosystemen en het dichten van de innovatiekloof. Dit moet worden bereikt door regionale innovatiezones te stimuleren in de regio’s die achterlopen op innovatieprestaties, ten opzichte van het EU-gemiddelde.

Deeptech-innovatiezones

Regionale, innovatieve ecosystemen moeten beter worden aangesloten op deeptech-innovatie, waarbij zowel innovatieve als minder innovatieve regio’s worden samengebracht. De Commissie wil daarom tegen 2023 honderd regio’s selecteren die aan deeptech-innovatiezones gaan deelnemen. Deze regio’s zullen drie of vier interregionale innovatieprojecten uitvoeren. Deze projecten zullen worden gelinkt aan de groene en digitale prioriteiten van de Commissie en ze moeten verder bouwen op de slimme specialisatiestrategieën, evenals de partnerschappen voor regionale innovatie die in het voorjaar 2022 zijn gelanceerd.

Om dit te realiseren, verwacht de Commissie dat er in totaal in de EU 170 miljoen euro van de beschikbare middelen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) via de verschillende operationele programma’s wordt ingezet, 100 miljoen euro vanuit Horizon Europe en 70 miljoen euro vanuit het Interregional Innovation Investment (I3)-instrument. De Commissie verwacht dat regionale innovatiezones gebruiken maken van nationale en regionale EFRO-programma’s rondom interregionale activiteiten. Naar schatting zal ten minste 10 miljard euro waarover de lidstaten in het kader van de strategieën voor slimme specialisatie beschikken, worden besteed aan regionale innovatie, onder meer op het gebied van deeptech-innovatie, gekoppeld aan EU-prioriteiten.

Synergie tussen cohesiebeleid en Horizon Europe

Er zit een sterk cohesiecomponent in de nieuwe Innovatieagenda, door het stimuleren van onderontwikkelde regio’s op het gebied van innovatie. Cohesie en innovatie gaan hand in hand, aldus de Commissie. Het cohesiebeleid en het Horizon Europe programma dienen daarom beter op elkaar aan te sluiten. De Commissie zal daarom een begeleidend document publiceren, waarin de synergie tussen het cohesiebeleid en het Horizon Europe programma verder wordt uitgediept.

Specifieke ecosystemen: waterstof en chips

Een van de acties onder het vlaggenschip is het versterken van specifieke ecosystemen, rondom waterstof en chips. Zo moet het aantal waterstof valleys in de EU tegen 2025 worden verdubbeld ten opzichte van 2022. Dit vraagt om een intensivering van de waterstofagenda’s van regio’s en van de bestaande valleys, die met elkaar moeten worden verbonden om de verdere ontwikkeling van de waterstofeconomie in de EU te realiseren. Hiervoor wordt 200 miljoen euro vrijgemaakt. Verder moeten investeringen van 43 miljoen euro ervoor zorgen dat de ambities van de Europese Chips Act, bedoeld om het concurrentievermogen voor halfgeleiders te verhogen, tegen 2030 worden verwezenlijkt. Het geld zal worden gebruikt om te investeren in nieuwe technologieën, design tools en pilots voor prototypering en experimenten.

Innospace en EIC ScaleUp 100

De Commissie gaat een platform voor kunstmatige intelligentie (KI) realiseren, genaamd ‘Innospace”. Binnen dit platform worden onderzoeksresultaten, vraag en aanbod van innovatieoplossingen en stakeholders samengebracht, om zo samenwerking te stimuleren en de effectiviteit rondom KI te vergroten. Ook benoemt de Commissie ‘EIC ScaleUp 100’, een initiatief om honderd deeptech startups te identificeren, die de potentie hebben wereldleiders te worden. Halverwege 2023 krijgen deze bedrijven ondersteuning vanuit de EU voor hun strategieontwikkeling, intellectueel eigendom, investeringsmogelijkheden en het betrekken van de juiste partners. Vanuit dit initiatief worden ook best practices gedeeld.

Innovatieagenda

Europees innovatiebeleid is belangrijk om de EU onafhankelijk te maken van de rest van de wereld op het gebied van onderzoek, innovatie, tech en industrie. De Innovatieagenda heeft als doel innovatie in de EU op te schalen en te versnellen, door een samenhangende reeks maatregelen.