2 miljard euro voor Nederlands cohesiebeleid 2021-2027 goedgekeurd

Posted 4 juli 2022

In Circulaire Economie, Digitalisering, Klimaat & Energie, Regionale Economie

Nederland heeft voor de periode 2021-2027 een partnerschapsovereenkomst van 2 miljard euro met de Europese Commissie gesloten. Dit bedrag moet de economische, sociale en territoriale cohesie tussen Nederlandse regio’s bevorderen, specifiek voor investeringen in de groene en digitale transitie.

2 miljard euro

De partnerschapovereenkomst tussen Nederland en de Europese Commissie van 2 miljard euro voor de periode 2021-2027 in het kader van het cohesiebeleid is goedgekeurd. Dit betekent dat Nederland de komende budgettaire periode 2 miljard euro kan investeren in het bevorderen van de economische, sociale en territoriale cohesie van de Nederlandse regio’s.

De kansen zagen er aanvankelijk niet erg goed uit voor Nederland. De Commissie-Juncker (2014-2019) gaf aan dat de cohesiefondsen primair voor minder vermogende landen in de EU bestemd waren en rijkere lidstaten, zoals Nederland, het cohesiegeld niet nodig hadden. Mede dankzij de lobby vanuit de Nederlandse regio’s is er een mooi bedrag beschikbaar voor Nederland.

De 2 miljard euro kunnen de decentrale overheden goed gebruiken om te investeren in de regionale economie, duurzaamheid, digitalisering, concurrentiekracht, innovatie en economische groei, sociale inclusie en het ontwikkelen van vaardigheden. Nederland zal via verschillende fondsen in zestien programma’s investeren die de cohesie bevorderen: drie nationale, vier regionale en negen Interreg-programma’s.

Europees Fonds voor regionale ontwikkeling

Het Europese Fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO) zet in op het verkleinen van de verschillen tussen de Europese regio’s en is met 226 miljard euro het grootste fonds in het cohesiebeleid. Voor Nederland zal er 240 miljoen euro uit het EFRO beschikbaar komen voor de groene transitie. Dit bedrag is bedoeld voor investeringen in hernieuwbare energiebronnen en het verlagen van zowel het energieverbruik als de uitstoot van broeikasgassen van gebouwen en het mkb.

Daarbij gaan 9% van de EFRO-middelen naar duurzame stedelijke ontwikkelingen die dicht bij de burger staan. In Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zullen er in samenspraak met lokale gemeenschappen investeringen worden gedaan die de energietransitie en de circulaire economie ondersteunen. Als laatste is er 310 miljoen euro voor Nederland beschikbaar voor onderzoek en innovatie in het mkb, specifiek voor de ontwikkeling van innovatieve ecosystemen en slimme specialisatie.

Fonds voor een rechtvaardige transitie

Het Fonds voor een rechtvaardige transitie (JTF) is een nieuw fonds binnen het cohesiebeleid, met een begroting van 19,2 miljard euro. Het fonds is erop gericht de sociaaleconomische kosten van de groene transitie naar een klimaatneutrale economie in de meest getroffen regio’s en industrieën te verminderen. Het JTF wil de economie diversifiëren en arbeiders helpen zich aan te passen aan een veranderende arbeidsmarkt. Voor Nederland zal er 623 miljoen euro beschikbaar komen uit het JTF. Deze middelen gaan vooral naar de provincie Groningen, die disproportioneel zwaar getroffen wordt door de groene transitie wegens de geplande stopzetting van de aardgasproductie. Zo moet er via het JTF geld vrijkomen voor de bij- en omscholing van de beroepsbevolking en het scheppen van nieuwe banen.

Europees Sociaal Fonds Plus

Het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) investeert in betere en eerlijkere banen en baankansen voor Europeanen, om een sociaal inclusieve samenleving te stimuleren. Voor de komende budgettaire periode is er 99,3 miljard euro beschikbaar voor het ESF+. Voor Nederland komt er 413 miljoen euro vrij uit het ESF+, bedoeld voor de ontwikkeling van basis-, digitale en andere beroepsvaardigheden en de aanpak van kinderarmoede, onder meer met voedsel- en materiële hulp. Tevens zal Nederland via het ESF+ investeren in een gelijke deelname van mannen en vrouwen aan de arbeidsmarkt.

Europees Fonds voor maritieme zaken, visserij en aquacultuur

Het Europees Fonds voor maritieme zaken, visserij en aquacultuur (EFMZVA) verleent met 6,11 miljard euro steun aan de transitie naar duurzame visserij en aquacultuur, het diversifiëren van de economie van kustgemeenschappen, het verbeteren van de kwaliteit van Europese kusten en de uitvoering van maritiem beleid. Hierbij richt het EFMZVA zich vooral op kleinschalige kustvisserij en jonge vissers. 98 miljoen euro uit het EFMZVA is bedoeld voor Nederland, waarin er vooral wordt ingezet op innovatie, energie-efficiëntie en de samenwerking tussen de maritieme sector en kenniscentra. Verder gaat het geld naar ecologisch onderzoek in en herstel van de Noordzee.

Cohesiebeleid na 2020

Er is in totaal 373 miljard euro beschikbaar voor het cohesiebeleid van 2021-2027. Alle lidstaten hebben cohesieprogramma’s ingediend bij de Europese Commissie, met een overzicht van de geplande investeringen. Tot nu toe zijn er tien programma’s goedgekeurd, waaronder dat van Nederland. Het nieuwe cohesiebeleid geeft meer flexibiliteit om de middelen van de vorige programmeringsperiode (2014-2020) over te dragen. Het is mogelijk om concrete acties af te ronden die nog niet zijn voltooid. Daarbij heeft de Commissie een crisisresponsmechanisme geïntroduceerd, zodat er tijdig maatregelen genomen kunnen worden in uitzonderlijke omstandigheden.

Het cohesiebeleid is in het leven geroepen uit solidariteit met regio’s die structureel worden getroffen door de negatieve gevolgen van de interne markt. Inmiddels bewijst het cohesiebeleid dat het steeds vaker in staat is om asymmetrische, economische schokken te corrigeren, zoals de COVID-19 pandemie, de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne.