Achtste Cohesie Forum bevestigt de kracht van cohesiebeleid en de regio

Posted 21 maart 2022

In Digitalisering, Klimaat & Energie, Regionale Economie

Het achtste Cohesie Forum van 17 en 18 maart 2022 stond in het teken van de toekomst van het cohesiebeleid en ging gepaard met de presentatie van het 8^e cohesieverslag. Daarbij lanceerde de Commissie een nieuw cohesieplatform: “Kohesio”. Het HNP nam deel aan het Forum en doet verslag.

Achtste Cohesie Forum

De achtste editie van het Cohesie Forum op 17 en 18 maart 2022 stond in het teken van een breed debat over de toekomst van het cohesiebeleid, waarbij verschillende sprekers aan het woord kwamen. Elisa Ferreira, Eurocommissaris voor cohesie en hervormingen, opende het Forum. In haar toespraak legde Ferreira uit dat het cohesiebeleid al vijftien jaar grote vooruitgang boekt. Daarbij benadrukte ze dat het niet alleen voor de relatief armere landen is bestemd, maar dat ook ontwikkelde regio’s er voordeel van hebben, aangezien cohesiebeleid zowel innovatie als de groene en digitale transitie bevordert. Hierop aansluitend, noemde Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, het cohesiebeleid “de stille kracht” en de regio “de stille motor voor Europese groei”. Ze riep op om de programmering van huidige projecten te versnellen.

Mario Monti, oud-Eurocommissaris voor mededingingsbeleid, gaf na de opening een speech, waarin hij opmerkte dat de COVID-19 pandemie en de oorlog in Oekraïne de mensen dichter bij Europa brengt. Verder haalde Monti de bekende woorden van Jean Monnet, geestelijk vader van de EU, aan: “Europa wordt gesmeed door crisissen.” Hij prees de Commissie-Von der Leyen voor haar concrete uitwerking van deze woorden door haar aanpak van meerdere crisissen. Hij ziet dat de huidige Commissie het debat durft te openen over zaken die al sinds de jaren ‘60 niet van de grond komen: Europese defensie en eigen Europese inkomsten. In het licht van de recente Russische invasie in Oekraïne stelde Ferreira dat de Cohesie-actie voor vluchtelingen in Europa (CARE) een belangrijk middel is om de vluchtelingenstroom te bekostigen. CARE geeft regio’s de mogelijkheid middelen uit Europese fondsen te gebruiken ter ondersteuning van vluchtelingen.

Het cohesiebeleid voor de toekomst

In de breakout sessies van het Forum werden mogelijkheden van het cohesiebeleid uitgewerkt voor een groene, innovatieve en digitale toekomst van Europa. Het beleid mag eenvoudiger, meer gestroomlijnd en dieper lokaal zijn geworteld, zo was de conclusie. Cees Loggen, gedeputeerde van de provincie Noord-Holland en voorzitter van de Conference for Peripheral Maritime Regions (CPMR), opperde om een “Single Investment Policy” te realiseren. Hiermee doelt hij op het creëren van meer synergie tussen de bestaande investeringsfondsen. Zo wil het CPMR tegenwicht bieden aan de huidige trend, waarbij er voor nieuwe ontwikkelingen, nieuwe fondsen in het leven worden geroepen, met nieuwe regels, een nieuwe toezichthouder en nieuwe uitvoerders. Het risico van nieuwe, groeiende verschillen neemt hiermee toe, terwijl beleid dat in staat is snel te reageren, gewenst is. De “Single Investment Policy” zou hier een rol in kunnen spelen. Ferreira wil de braindrain van het platteland tegen gaan, door te zorgen voor goede banen in kleine steden. Dit zou ook moeten helpen om grote steden te ontlasten van milieuvervuiling en overbevolking.

Naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne sprak Marek Woźniak, president van de Wielkopolska regio in Polen, over de stroom van twee miljoen vluchtelingen vanuit Oekraïne naar Polen. Woźniak benadrukte dat dit duidelijk maakt dat sommige regio’s meteen geholpen moeten worden om een dergelijke asymmetrische schok op te lossen. “Voor asymmetrische schokken hebben we asymmetrisch beleid nodig om deze schokken te corrigeren, waarbij kwaliteit en snelheid nodig zijn”, aldus Ferreira tijdens de afsluiting van het Forum.

Achtste cohesieverslag

In de aanloop naar het achtste Cohesie Forum, publiceerde de Commissie het achtste cohesieverslag, waarin ze verslag doet van de belangrijkste veranderingen van de afgelopen tien jaar rondom territoriale ongelijkheid. Ferreira presenteerde dit verslag tijdens het Forum. Een paar ontwikkelingen vallen op. Allereerst doen de relatief onderontwikkelde regio’s in Oost-Europa het beter. Het aantal mensen dat (bijna) in armoede leeft is met 17 miljoen mensen afgenomen tussen 2012 en 2019. Verwacht wordt dat het bruto binnenlands product met 2,6% zal zijn gestegen tegen 2023 in onderontwikkelde regio’s als gevolg van het cohesiebeleid. Er is echter ook minder goed nieuws. Zuidelijke regio’s ervaren een stagnatie of achteruitgang van hun economische ontwikkeling en raken gevangen in de zogeheten development trap. De economische ontwikkeling tussen regio’s in Zuid-Europa verschilt nog steeds sterk van elkaar.

De toekomst van het cohesiebeleid zal mogelijk nauw zijn gelinkt aan een herziening van de economische governance van de EU. Zo kunnen decentrale overheden formeel worden betrokken bij het EU-kader voor economische governance, waarbij hun investeringsmogelijkheden worden versterkt. Het Europese Semester wordt in relatie tot het cohesiebeleid echter niet aangehaald. Verder benadrukt de Commissie de noodzaak tot multi-level governance en het belang van partnerschappen. Het is nog te bezien hoe het door Ferreira geïntroduceerde concept “nieuw beleid mag cohesiebeleid niet schaden”, zal worden geïntegreerd in Europees beleid.

“Kohesio”-platform

Tijdens de opening van het Cohesie Forum, lanceerde de Commissie “Kohesio”, een online cohesieplatform. Op dit platform is informatie beschikbaar over de meer dan 1,5 miljoen projecten die financiering ontvangen vanuit het Europese Fonds voor regionale ontwikkelingen (EFRO), het Cohesiefonds en het Europees Sociaal Fonds (ESF). Het platform illustreert daarmee hoe het cohesiebeleid zowel bijdraagt aan economische, territoriale en sociale cohesie van de regio’s, als wel aan de groene en digitale transitie. Verder dient het platform om beste praktijkvoorbeelden tussen regio’s en lidstaten op te sporen en uit te wisselen. Zo kunnen er 14.563 Nederlandse, regionale projecten op het platform worden bekeken. Het is voor het eerst dat een online platform voor cohesie van deze omvang toegankelijk is voor iedereen. Het platform is in alle officiële talen van de EU beschikbaar.

Context

Het cohesiebeleid is door Jacques Delors in het leven geroepen uit solidariteit met regio’s die structureel worden getroffen door de negatieve gevolgen van de interne markt. Het beleid biedt een correctiemechanisme om de economische productiviteit in de zwaarst getroffen regio’s te stimuleren. Daarmee bewijst het cohesiebeleid steeds vaker zijn diensten om ‘asymmetrische’ economische schokken te corrigeren: de COVID-19 pandemie, de energiecrisis en de instroom van oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne zijn enkele voorbeelden van de noodzaak voor cohesiebeleid.