Nieuw voorstel voor een duurzaam en slim Europees vervoersnetwerk

Posted 20 december 2021

De Europese Commissie heeft voorgesteld om het Trans-Europese Vervoersnetwerk (TEN-T) te herzien, als onderdeel van het tweede pakket binnen de duurzame en slimme mobiliteitsstrategie. De herziening gaat gepaard met een Actieplan voor internationaal en langeafstandsvervoer.

Herziening TEN-T

De Europese Commissie heeft een nieuw voorstel gelanceerd voor de herziening van het Trans-Europese Vervoersnetwerk (TEN-T). Het voorstel moet dit netwerk verduurzamen en moderniseren, zodat het toekomstbestendiger wordt. Een paar veranderingen vallen op:

Het complete netwerk dient in 2050 operationeel te zijn. De operationalisering van bepaalde trajecten wordt echter versneld, door het introduceren van een nieuwe tussenstap in 2040.
Er worden negen Europese Transport Corridors (ETC’s) gerealiseerd voor geïntegreerde wegen, spoorwegen en binnenwateren, met een hoge, strategische waarde.
De integratie van multimodaliteit wordt verbeterd, met meer onder meer goederen- en passagiersterminals, langere treinen en het verbinden van grote luchthavens met hogesnelheidsverbindingen.
Prioritaire waterwegen moeten een minimumaantal dagen per jaar goed bevaarbaar zijn, zo mag bijvoorbeeld het waterpeil geen hindernis vormen.
424 steden binnen het netwerk worden aangemerkt als stedelijk knooppunt. Deze steden moeten onder meer plannen voor duurzame stedelijke mobiliteit (SUMP’s) opstellen en het openbaar vervoer en de wandel- en fietsinfrastructuur verbeteren.

Duurzaamheid is een rode draad in het voorstel. Dit vertaalt zich in bijvoorbeeld een verbeterd aanbod van beveiligde vrachtwagenparkeerplaatsen met een laadinfrastructuur voor alternatieve brandstoffen en het stellen van meer vereisten aan een laadinfrastructuur. Daarbij komen er eisen om de weerbaarheid van het TEN-T-netwerk tegen natuurrampen te vergroten. Verder wil de Commissie het gebruik van innovatieve technologieën op het netwerk, zoals waterstof, stimuleren.

Het TEN-T-netwerk verbindt Europese wegen, spoorwegen, binnenwateren, zeevaartroutes en (lucht)havens met elkaar. Voor provincies, gemeenten en waterschappen is deze herziening belangrijk, aangezien zij in een bepaalde mate aangesloten zijn op het TEN-T-netwerk. De verplichtingen die de herziening met zich meebrengt, zullen uiteindelijk deels worden uitgevoerd door decentrale overheden. Het voorstel heeft daarmee uitwerking op de regionale mobiliteitsvisies, programma’s en koersnota’s.

Nieuw Actieplan internationaal en langeafstandsvervoer

De Commissie presenteerde, gepaard met de herziening van het TEN-T, een nieuw Actieplan voor meer internationaal en langeafstandsspoorverkeer. Dit Actieplan wil treinverkeer op hogesnelheidslijnen in 2030 verdubbelen en in 2050 verdrievoudigen. Er wordt nog te weinig gereisd op internationale trajecten, aldus de Commissie. Om dit te stimuleren, stelt ze maatregelen voor om de multimodale ticketverkoop binnen Europa gebruiksvriendelijker, transparanter, makkelijker en voordeliger te maken. Met richtsnoeren voor toegangstarieven moet de concurrentie toenemen, zodat reizigers een betere prijs kunnen krijgen. Daarbij moeten de dienstregeling en capaciteitsbeheer voor internationale spoorwegdiensten worden verbeterd.

Het doel van het Actieplan is grensoverschrijdend treinverkeer te stimuleren, wat zeer relevant is voor grensregio’s in Nederland. De Commissie is van plan om miljarden uit te trekken in de vorm van leningen, subsidies en cofinanciering van proefprojecten. Decentrale overheden kunnen hier mogelijk aanspraak op maken, vooral rondom de Nederlandse verbindingen naar het Ruhrgebied.

Overige voorstellen mobiliteit

Naast de twee voorstellen over de herziening van het TEN-T en een nieuw Actieplan, presenteerde de Commissie ook twee andere voorstellen over mobiliteit binnen het tweede mobiliteitspakket. De Commissie heeft een herziening op de bestaande Intelligente Transportsystemen (ITS)-richtlijn voorgesteld. De aanpassingen zijn niet erg groot en vooral gericht op weggebruikers en het creëren van slimme mobiliteit. Zo zet de Commissie in op nieuwe mobiliteitsopties- en applicaties en geautomatiseerde wagens. De relevantie hiervan voor decentrale overheden is beperkt.

Het laatste voorstel uit de reeks mobiliteitsvoorstellen is voor een nieuw raamwerk voor stedelijke mobiliteit. Dit moet een integraal onderdeel worden van het TEN-T. Hierbij ligt de focus op openbaar vervoer, lopen en fietsen. In 2022 doet de Commissie een aanbeveling aan de lidstaten voor de nationale SUMP’s en helpt ze bij de uitvoering hiervan. Een uitgebreid overzicht over dit nieuwe raamwerk, vindt u hier.

Duurzame en slimme mobiliteitsstrategie

De Commissie introduceerde in december 2020 een duurzame en slimme mobiliteitsstrategie. De mobiliteitsvoorstellen uit december 2021 zijn onderdeel van een tweede reeks aan voorstellen voor schoner en groener vervoer binnen deze strategie. Beide voorstellen moeten uiteindelijk bijdragen aan de doelstellingen van de Green Deal om in 2050 een uitstootvermindering van 90% in de transportsector te behalen.