Commissie presenteert routekaart voor opheffing COVID-19 maatregelen

Posted 15 april 2020

In een persconferentie op 15 april 2020 presenteerden Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Raadsvoorzitter Charles Michel een “routekaart” voor de opheffing van beperkingsmaatregelen binnen de Europese Unie en de interne markt.

Persconferentie

Tijdens de persconferentie zei Von der Leyen dat de Commissie werkt aan een nieuwe Europese begroting (MFK) die de EU in staat zal stellen het nodige geld te gebruiken voor een enorm investeringsinitiatief. Ze gaf aan dat er momenteel niet over miljarden wordt gepraat, maar over biljoenen en dat de volgende langetermijnbegroting van de EU anders zou zijn dan eerdere financiële kaders. Het langetermijnbudget dat loopt van 2021 tot 2027 moet een “frontloading-element” hebben zodat er aan het begin, in de eerste één, twee of drie jaar, een enorm investeringsbudget is. De staatshoofden en regeringsleiders van de EU zullen tijdens een videoconferentie op 23 april onderhandelen over de EU-begroting 2021-2027.

Gecoördineerde aanpak

De gezamenlijke Europese routekaart komt tegemoet aan de oproep van de Europese Raad voor een strategie van de Europese Commissie die wordt afgestemd met de lidstaten en die als basis geldt voor een uitgebreid herstelplan en ongekend grote investeringen. President Von der Leyen erkende bij het indienen van de routekaart dat de juridische autoriteit bij de lidstaten ligt en dat de Europese Unie nationale leiders niet kan dwingen de EU-richtlijnen te volgen. De aanpak vanuit de EU moet een kader bieden voor een gecoördineerde aanpak voor de gehele Unie.

Criteria voor versoepeling maatregelen

De Europese Commissie formuleert in de nieuwe routekaart drie criteria die relevant zijn om te beoordelen of maatregelen worden versoepeld.

1. Epidemiologische criteria die aantonen dat de verspreiding van de ziekte gedurende een lange periode aanzienlijk is afgenomen en gestabiliseerd.

2. Voldoende capaciteit van het gezondheidssysteem, bijvoorbeeld wat betreft bezettingsgraad voor intensive careafdelingen, voldoende ziekenhuisbedden, toegang tot farmaceutische producten die nodig zijn op intensive careafdelingen.

3. Passende monitoringcapaciteit, waaronder grootschalige testcapaciteit om de verspreiding van het virus op te sporen en te volgen in combinatie met contacttracering en mogelijkheden om mensen te isoleren in geval van terugkeer en verdere verspreiding van infecties.

Leidende principes

De Commissie formuleert, naast de criteria voor de versoepeling van maatregelen, ook drie basisprincipes die de Unie en de lidstaten moeten leiden in het proces. Zo moeten alle genomen beslissingen en acties zijn gebaseerd op wetenschap en moeten ze de volksgezondheid voorop stellen. Het geleidelijk opheffen van maatregelen moet goed worden gecoördineerd, aangezien een gebrek hieraan negatieve gevolgen heeft voor alle lidstaten en mogelijk voor politieke wrijving kan zorgen. Respect en solidariteit tussen de lidstaten blijven essentieel: een cruciale succesfactor in deze fase is het voortbouwen op elkaars sterke punten.

Europese maatregelen

De EU neemt zelf verschillende maatregelen om lidstaten te ondersteunen bij de geleidelijke opheffing van de huidige maatregelen. De Europese Commissie gaat een stevig rapportagesysteem ontwikkelen om gegevens over de verspreiding van het virus van volksgezondheidsautoriteiten te verzamelen en te delen, wat essentieel is om het opheffen van maatregelen beter te beheren. Verschillende partijen ontwikkelen mobiele applicaties die burgers waarschuwen voor een verhoogd risico als gevolg van contact met een persoon die positief is getest op COVID-19, waar ook de Nederlandse regering interesse in heeft getoond. De EU wil de testcapaciteit gecoördineerd uitbreiden en testmethoden harmoniseren, om de volksgezondheid bij afwezigheid van een vaccin zoveel mogelijk te beschermen. De Commissie schrijft dat de grootschalige beschikbaarheid van tests die snelle en betrouwbare resultaten kunnen opleveren, de sleutel is om de pandemie aan te pakken.

Openen binnen- en buitengrenzen

Er is een gefaseerde aanpak nodig voor het openen van onze binnen- en buitengrenzen, om de normale werking van het Schengengebied te herstellen. De reisbeperkingen en grenscontroles die momenteel worden toegepast moeten worden opgeheven zodra de situatie van de grensregio’s vergelijkbaar zijn en de regels voor sociale afstand breed en verantwoord worden toegepast. De heropening van de buitengrenzen en toegang van niet-EU-burgers tot de EU ziet de Commissie pas in een tweede fase gebeuren, rekening houdend met de verspreiding van het virus buiten de EU en met de gevaren van herintroductie voor de volksgezondheid.